एजेन्सी । गत वर्ष मात्र विश्वको सबैभन्दा मूल्यवान स्टार्टअप बाइटडान्स लिमिटेड सबै पक्षबाट पेलिएको अवस्थामा थियो । अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्प प्रशासनले चिनियाँ सर्वव्यापी टिकटक भिडियो साझेदारी प्लेटफर्मको स्वामित्वबाट मुक्ति बनाउन धेरै प्रयासहरू गरेका थिए ।
त्यसबीचमा भारतले टिकटकको केही सामाजिक मिडिया अनुप्रयोगहरूलाई कालोसूचीमा राख्यो । यी सबै अवरोधहरूलाई चिर्दै चिनियाँ कम्पनी बाइटडान्स अघि बढ्दै गयो ।
संघर्षका कारण आज कम्पनीका संस्थापक ३८ वर्षीय झाङ इमी विश्वका धनी मानिसहरूमध्ये एक बन्न सफल भए । उनी अहिले बाइटडान्सको संस्थापक र प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीईओ) हुन।
उनी धनी बनेपछि चीनमा उनलाई जोखिम बढेको छ । कम्पनी सेयर मूल्य बढेर २५० अर्ब डलरभन्दा माथि पुगेको छ । झाङ जसले बाइटडान्सको एक चौथाइ हिस्साको स्वामित्व राख्छन् । यसबाट उनको सम्पत्ति ६० अर्ब डलरभन्दा बढी हुनसक्छ ।
उनलाई टेन्सेन्ट होल्डिंगस लिमिटेड, पोनीमा बोतल बादसाह झोङ सन्सन र अमेरिकाका वाल्टन र कोचसँगै उनलाई ब्लुमबर्ग बिलियनिर्स सूचीमा राखेको छ । बाइटडान्सको छोटो भिडियो प्रयोगहरू र समाचार एग्रिग्रेटर तोटियाओको लागि प्रख्यात छ ।
गत वर्षभन्दा यस वर्ष कम्पनीले दोब्बर कमाई सकेको छ । कम्पनीको मुख्य विज्ञापन व्यवसायका अतिरित्त बाहिर ई–कमर्स र अनलाइन गेमिङको रूपमा विस्तार गरिएको छ ।
‘झाङ त्यस्ता व्यक्ति हुन् जसले दीर्घकालीन सोचका लागि चिनिन्छन् र छोटो अवधिको असफलताका कारण सजिलै उनी बिचलित हुँदैनन्,’ पुँजी फर्म सिनाप्टिक भेन्चर्सका पार्टनर रुईले भने, ‘उनी एक स्थायी विश्वव्यापी व्यापारको निर्माणमा लागेका छन् ।’
टिकटकको बढ्दो मान
जानकारहरूका अनुसार लगानी संकलनका बेला बाइटडान्सको मूल्य १८० अर्ब डलर पुग्यो । बजारमा केही लगानीकर्ताले हालसालै ३५० अर्ब डलरको मूल्य लगाउन खोजिरहेका छन । निजी इक्विटी लगानीकर्ताहरूका लागि कम्पनीको मूल्य ४ सय अर्ब डलर पुगेको साउथ चाइना मोर्निङ पोस्टले जनाएको छ । यसको मतलब झाङका लागि अझ ठूलो भाग्य हो ।
चीनमा धनी हुनका लागि यो कठिन समय हो । किनभने, त्यहाँको सरकारले सबैभन्दा शक्तिशाली कम्पनी र अर्बपति संस्थापकहरूलाई लगाम लगाउन खोज्छ । केवल ज्याक मालाई हेर्नुहोस् एन्टिस्ट ट्रस्ट खोलेपछि नियामककर्ताहरूले अलिबाबालाई २ अर्ब ८० डलर जरिवाना तिरायो । केन्द्रीय बैंकले उनको एन्ट ग्रुप कम्पनी फिन्टेक साम्राज्यलाई कमजोर पार्न उसको पुनर्संरचना गर्न आदेश दियो । मंगलबार चीनले आउँदो महिनामा इन्टरनेट कम्पनीहरूलाई उनीहरूको प्रतिस्पर्धा विरोधी अभ्यासहरू सुधार गर्न आदेश दिएको छ ।
जबकि बाइटडान्स एक लक्ष्यका रूपमा बाहिर गरिएको छैन । यसको सामाजिक मिडियामा प्रभुत्व र सौदेबाजीका लागि युद्ध संवेदनशील क्षेत्रहरू हुन्, जसलाई सरकारले हेरिरहेको छ । अमेरिकामा ट्रम्प र सम्भावित प्रतिबन्ध वा जबरजस्ती सम्पत्ति बिक्रीसँग कुनै सम्बन्ध छैन । लगानी अनुसन्धान फर्म रेडेक्स होल्डिंगका संस्थापक किर्क बुड्रीले टेक सेयर मूल्य र विशेष गरी चीनको दबाबले २५० अर्ब डलरमा बेच्न सक्ने बताएका छन् । उनले निजी लेनदेनमा बाइटडान्सको मूल्यलाई औंल्याएका छन् ।
उनी दक्षिणी चिनियाँ सहर लोग्यानमा जन्मिएका हुन् । उनका पिता सरकारी कर्मचारी थिए । एक मात्र सरकारी कर्मचारीका छोरा झाङ टियाजिन ननकाइ युनिभर्सिटीमा कम्प्युटरको प्रोग्रामीका बारेमा पढेका थिए । जहाँ उनले स्कुलका अनलाइन फोरममा क्लासमेटको कम्प्युटर निर्माण गरे । चिनियाँ मिडियालाई दिएको अन्तर्वार्ताअनुसार उनी स्नातकपछि माइक्रोसफ्ट कर्पोरेसनमा छोटो कार्यकालका लागि भर्ना भए । त्यसपछि उनले धेरै योजनाहरू विकास गरे ।
उनको सफलता सन् २०१२ मा आइपुग्यो जब बेइजिङमा चार बेडरुमको अपार्टमेन्टमा काम गर्दा उनले बाइटडान्सको पहिलो हिट बनाए । सन २०१२ देखि बाइटडान्स सञ्चालनमा आएको हो । एक मज्जाक साझेदारी अनुप्रयोग पछि त्यसबेला सेन्सरले बन्द गर्यो ।
यसपछि उनले आफ्नो छोटो भिडियो प्लेटफर्महरू टिकटक र चिनियाँ जुम्ल्याहा अनुप्रयोग, डुयिनको साथ १ अर्बभन्दा बढी विश्वव्यापी प्रयोगकर्ताहरू जित्ने समूहमा परिणत भयो । यस प्रक्रियामा यसले सफ्टबैंक समूह कर्पाेरेसन, सेक्वाइया क्यापिटल र इक्विटी ट्रेडिङ कम्पनी सुस्केहान इन्टरनेसनल ग्रुप जस्ता ठूला लगानीकर्ताहरूलाई आकर्षित गर्यो । जसले यसलाई चिनियाँ इन्टरनेट स्टार्टअपमा सफल बनायो ।
झाङको प्रारम्भिक समर्थकहरूमध्ये एक सुस्केहानाको १५ प्रतिशत हिस्सेदारीको साथ बाइटडन्सको सबैभन्दा ठूलो ब्याकर्स बन्न पुगेको छ । अमेरिका र भारतमा टिकटकले छानबिनको सामना गर्नुपर्दा झाङको बाइटडान्सको द्रुतगतिमा वृद्धि भएको थियो । उसले चिनियाँ व्यवसायमा अझ बढी मेहनत गरिसकेको छ । जुन शिक्षादेखि ई–कमर्ससम्मका खेलहरू छन् । जानकारका अनुसार गत वर्ष कम्पनीको बिक्री ३५ अर्ब डलर र सञ्चालन नाफा ७ अर्ब डलर भएको छ ।
चिनियाँ प्रतिस्पर्धी कुइशाउ टेक्नोलोजीले फेब्रुअरीमा सबैभन्दा ठूलो इन्टरनेट लिस्टिमा उबर टेक्नोलोजी इंकपछि ५.४ अर्ब डलर उठाएपछि लगानीकर्ताहरूले बाइटडान्सका केही कारोबारहरूको आईपीओ हेर्दै आएका छन् । यसको बजार मूल्य अहिले १४० अर्ब डलरको नजिक छ ।
गत महिना बाइटडान्सले सियाओमी कर्पोरेसनका पूर्वकार्यकारी चेउ शाउ जीलाई यसको मुख्य वित्तीय अधिकारीका रूपमा नियुक्त गर्यो ।
एउटा साधारण दिमाग राख्नुहोस् त्यो त्यस्तो चीज हो जुन गर्न सजिलो लाग्छ तर गर्न महत्वपूर्ण छ, उनले अन्तमा भने सरल शब्दहरूमा राख्नुहोस्, जब भोकाएको छ, खान, थकित हुँदा सुत्न ।
(ब्लुमवर्गको सहयोगमा)
