काठमाडौं। बिपी राजमार्गको पुनःनिर्माण सरकार आफैंले सुरु गरेपछि जापानिज अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग नियोग(जाइका) फर्किएको चर्चा सुरु भएकाे छ। खासगरी जाइकाले एक दशक पहिला बनाएको उक्त राजमार्ग पुनःनिर्माण पनि उसैले गर्ने चर्चा थियो।
भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयले पनि जाइकालाई अनुदान सहयोगमा पुननिर्माणका लागि अनुरोध गरेको थियो। तर, सरकारले अहिले क्षतिग्रस्त विपी राजमार्गको पुननिर्माण सुरु गरेपछि के जाइका फर्किएको हो? वा किन मानेन भन्ने चर्चा सुरु भएको देखिन्छ।
गत असोज दोस्रो साताको बाढीले काभ्रेको चौकीडाँडादेखि सिन्धुलीको नेपालथोकसम्म २८ किलोमिटर सडकमा क्षति पुर्याएको थियो। जसलाई चार खण्डमा पुननिर्माण गर्ने मन्त्रालयको तयारीअनुसार चौकीडाँडादेखि रोशी खोलासम्मलाई तीन खण्ड बनाएर ठेक्का आह्वान भएसकेको छ।
किन हतारियो सरकार
चैत लागेपछि भएका ती ठेक्का आह्वान हाल प्रक्रियामै छन्। यसरी हतार गरेर ठेक्का आह्वान गर्नुको कारण जाइकाले ढिलो पुननिर्माण गर्ने देखिएको भौतिक मन्त्रालय स्रोतको भनाइ छ।
‘उसले गर्दिनँ भनेको छैन, अहिले पनि एउटा खण्ड जाइकाले नै गर्ने छलफल भएरहेको छ,’ मन्त्रालयका एक कर्मचारी भन्छन्, ‘तर, जाइकाले गर्दा प्रक्रियामै कम्तिमा २ वर्ष लगाउँछ, हामीलाई जति सक्यो छिटो १२ महिनामै राजमार्ग चलाउनुपर्ने आवश्यकता भएपछि ढिलो हुन्छ भनेर जाइकालाई नपर्खिएको हो।’
यद्यपि, नेपालथोक क्षेत्रको ६ किलोमिटरको मात्रै तयारी गर्न दुई वर्ष नलाग्ने जाइकाले बताएपछि ६ किमी सडक छोडिएको भौतिक मन्त्रालय श्रोत बताउँछ। जाइकाले उक्त ६ किमी खण्ड पुननिर्माणका लागि ठेक्का आह्वान गर्न २०८२ असोज÷कात्तिकसम्म लागाउने सम्भावना छ। मौखिक रुपमा अनुदान सहयोगमा पुननिर्माण गर्ने निर्णय भइसकेको बताए पनि जाइकाले औपचारिक पत्र नदिएको मन्त्रालयको भनाइ छ। यदि, जाइकाले काम नगरे सरकारले आफ्नै खर्चबाट सबै सडक मर्मत गर्ने योजना बनाएको छ।
जाइका सकरात्मक तर पर्खिएन
क्यापिटल नेपालसँग ती कर्मचारी भन्छन्, ‘जाइका र नेपाल दुवै पक्ष अनुदानमा पुननिर्माण गर्न सकरात्मक छन्, त्यसैले हामी औपचारिक पत्रको प्रतिक्षामा छौँ।’ विपी राजमार्गको नेपालथोक क्षेत्रमा सुरुङ बनाएर पुननिर्माण गर्न पनि नेपालले जाइकासँग माग गरेको छ। जाइकाको विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डिपिआर) अध्ययनले सम्भाव्य देखायो भने विपीमा सुरुङ पनि बन्ने भौतिक मन्त्रालयले जनाएको छ।
भौतिक मन्त्रालयले तयार गरेको डिपिआरअनुसार २८ किमी मर्मतका लागि साढे ९ अर्ब लाग्ने छ। अर्थ मन्त्रालयले गत असोज दोस्रो साता गएको बाढी पहिरोबाट क्षति भएका सडक तथा पुल गरी २६ वटा आयोजना पुनर्निर्माणका लागि फागुनमा १८ अर्ब ८८ करोड रुपैयाँको स्रोत सहमति दिएको छ। २६ वटा आयोजनामा १३ वटा सडक र १३ वटा पुल पुनर्निर्माणसँग सम्बन्धित आयोजना छन्।
सडक पुनर्निर्माणमा विपी राजमार्ग, मेची राजमार्ग, अरनिको राजमार्ग, कान्ति राजमार्गसहित १३ वटा हुन्। जसमध्ये ५ अर्ब रुपैयाँ श्रोत सुनिश्चितता विपीका लागि दिएपछि भौतिकले ठेक्का आह्वान गरेको हो।
यसका साथै २०८२ को वर्खामा यातायात सुरु गर्न अस्थायी मर्मत पनि मन्त्रालयले सडक विभागको आन्तरिक जनशक्तिबाट गरिरहेको छ। अस्थायी मर्मतमा ६ करोड रुपैयाँभन्दा बढी गर्न हुने अनुमान मन्त्रालयको छ।
