काठमाडौं। संघीय संसदअन्तर्गतको सार्वजनिक लेखा समितिमा परेको चार दर्जन उजुरी मध्यम सर्वोत्तम सिमेन्ट दोस्रो बजारमा कारोबार भइरहेको कम्पनी हो।
लेखा समितिमा बुक बिल्डिङ प्रणालीमार्फत् सर्वोत्तम सिमेन्टको आईपिओ निष्कासन कार्य कानुन विपरीत भएको भन्दै उजुरी परेको हो। तर, त्यस विधिमार्फत कम्पनीले आइपीओ जारी गरिसकेको छ र अहिले लगानीकर्ताबीच हटकेक बनिरहेको छ। उक्त उजुरीमा बुक बिल्डिङमार्फत जारी आईपीओ तत्काल रोक्का गरी सरकारले दिएको कर छुटबापतको रकम फिर्ता पाउनुपर्नेसमेत माग गरिएको छ।
उत्पादनमूलक कम्पनीको हकमा ‘नेटवर्थ’को आधारमा नभएर व्यवसाय प्रकृतिको आधारमा आईपीओ निष्कासन दिनुपर्ने मागसहित विनोद सुवेदीले उजुरी दिएका हुन्। लेखा समितिमा परेका अन्य उजुरीसहित सर्वोत्तमको उजुरी पनि अध्ययनका लागि उपसमिति गठन भइसकेको छ। लेखा समितिका अनुसार अर्थ, गैरकानूनी बिमा तथा मोबाइल बैंकिङ र एमसीसी सम्बन्धमा परेका उजुरीको अध्ययन गोकुल बास्कोटा संयोजकत्वको समितिले गर्नेछ। यसअनुसार सर्वोत्तम सिमेन्टको उजुरी पनि गोकुल बास्कोटा संयोजक रहेको उपसमितिले नै अध्ययन गर्नेछ। जुन उपसमितिको सदस्यमा रामकृष्ण यादव र डा. अमरेश सिंह छन्।
समितिले आफूमा परेका उजुरीमाथिको अध्ययन प्रक्रिया अगाडि बढाएपछि सर्वोत्तमको हकमा के हुन्छ? भन्ने चासो बढेको छ। किनभने, सर्वोत्तमको आईपीओ निष्कासन भएर दोस्रो बजारमा सेयर कारोबार भइरहेको छ।
आईपीओ निष्कासन अनुमति प्रदान अघि गर्नुपर्ने अध्ययन हाल भएमा यसको प्रत्यक्ष असर दोस्रो सेयर बजारमा पर्नेछ। अर्थात्, दोस्रो बजारमा सेयर कारोबार भइरहेको सर्वोत्तमको आईपीओ प्रक्रियामाथिको अध्ययन तथा अनुसन्धानमा समितिले संयमता नअपनाएको खण्डमा लगानीकर्ता मारमा पर्नेछन्।
सर्वोत्तम सिमेन्टले चालू आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमासिकसम्म २४ करोड १४ लाख रुपैयाँ खुद नाफा कमाएको छ। यो नाफा गत वर्ष यसै अवधिको तुलनामा ६८९.२४ प्रतिशतले बढी हो।
पुरानो विषयमाथि समितिले हाल आएर अनुसन्धान गर्दा लगानीकर्तामा आगामी दिनमा के हुन्छ? भन्ने अनिश्चितता पैदा हुनेछ। यसले सामान्य ढंगमा चलेको कम्पनीको सेयर कारोबारलाई असामान्य बनाउनेछ भने लगानीकर्ताले गरेको लगानी पनि डुबाउने सम्भावना रहन्छ। यद्यपि, यसो भन्दै गर्दा कम्पनीमाथि अनुसन्धान नै गर्नु हुँदैन भन्ने तर्क भने होइन, दोस्रो बजारमा सेयर कारोबार भइरहेकाले समितिले संयमता अनपाउनुपर्छ भन्ने भनाइ लगानीकर्ताको छ।
दोस्रो बजारमा हाल सर्वोत्तम सिमेन्टको सेयर प्रतिकित्ता ७९४ रुपैयाँमा भइरहेको छ। सर्वोत्तम सिमेन्टले पहिलो पटक बुक बिल्डिङमार्फत सर्वसाधारणलाई २०८० फागुन १३ देखि २७ लाख ७६ हजार ७६ कित्ता आईपीओ निष्कासन तथा बिक्री खुला गरेको थियो। कम्पनीले बुक बिल्डिङ विधिबाट निर्धारण भएको प्रतिकित्ता ३६०.९० रुपैयाँ मूल्यमा आईपीओ जारी गरेको थियो।
कम्पनीमा नेप्सेको कुल ४ करोड ९७ लाख ५५ हजार कित्ता सेयर सूचीकृत छ। सूचीकृतमध्ये ८७.१० प्रतिशत अर्थात् ४ करोड ३३ लाख ३५ हजार कित्ता सेयर संस्थागत र १२.९० प्रतिशत अर्थात् ६४ लाख २० हजार कित्ता सेयर सर्वसाधारणको स्वामित्वमा छ।सर्वोत्तम सिमेन्टले चालू आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमासिकसम्म २४ करोड १४ लाख रुपैयाँ खुद नाफा कमाएको छ। यो नाफा गत वर्ष यसै अवधिको तुलनामा ६८९.२४ प्रतिशतले बढी हो। वित्तीय खर्च २२ करोड ९६ लाखबाट घटेर १५ करोड ६२ लाख रुपैयाँ कायम भएको छ।
आम्दानी बढ्दा र वित्तीय खर्च घट्दा नाफा बढेको हो। कम्पनीले गत वर्ष यही अवधिमा ३ करोड ५ लाख नाफा आर्जन गरेको छ। कम्पनीको सञ्चालन आम्दानी २ अर्ब ९२ करोड ९४ लाखबाट बढेर ३ अर्ब ९८ करोड २२ लाख रुपैयाँ पुगेको छ। ४ अर्ब ९७ करोड ५५ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी रहेको कम्पनीको अदर इक्विटीमा ३ अर्ब ९७ करोड मौज्दात छ भने प्रतिसेयर नेटवर्थ १८६.६६ रुपैयाँ रहेको छ।
यसको मुद्दा संसद्को सार्वजनिक लेखासमिति हुँदै विवाद अदालतसम्म पुगे पनि दुबैबाट निष्कानसको बाटो खुला भइसकेको छ।
पुँजीबजारमा उत्पादनमूलक क्षेत्रका कम्पनी आकर्षित गर्ने मुख्य उद्देश्यसहित सुरु भएको बुक बिल्डिङ प्रक्रिया सुरुमै विवादमा परेको छ। बुक बिल्डिङबाट आईपिओ जारी गर्ने पहिलो कम्पनी बनेको सर्वोत्तम सिमेन्टका विषयमा यसअघि पनि प्रश्नहरु उठाइएका थिए तर, पनि निष्कासन अनुमति पायो।
बुक बिल्डिङबाटै आईपीओ जारी गर्न लागेको रिलायन्स स्पिनिङ मिल्सको प्रक्रिया भने धितोपत्र बोर्ड अनिणित अवस्थामा छ। कम्पनीको मूल्य अस्वाभाविक तोकिएको भन्दै प्रश्न उठेपछि रिलायन्सको आईपीओ प्रक्रियाअगाडि बढ्न सकेको छैन। यसको मुद्दा संसद्को सार्वजनिक लेखासमिति हुँदै विवाद अदालतसम्म पुगे पनि दुबैबाट निष्कानसको बाटो खुला भइसकेको छ।
