काठमाडौं। भारतको उत्तरप्रदेशमा प्रत्येक १२ वर्षमा लाग्ने महाकुम्भ मेलामा भागदौड मच्चिँदा हालसम्म १५ जनाको मृत्यु र सयौं श्रद्धालु घाइते भएको भारतीय सञ्चार माध्यमले जनाएका छन्।
विश्वको सबैभन्दा ठूलो धार्मिक जमघट मानिने मा भएको भागदौडमा कम्तीमा १५ जनाको मृत्यु भएको र धेरै घाइते भएको कुम्भ मेला महोत्सवका एक चिकित्सकले बताएका हुन्।
भारतीय धार्मिक उत्सवमा घातक भीडभाड एक कुख्यात विशेषता हो र अकल्पनीय भक्तजनको भीड हुने कुम्भ मेलामा बिहानै भएको यो घटनाअघि नै दुःखद इतिहास थियो।
६ हप्ते यो उत्सव हिन्दु धार्मिक पात्रोको सबैभन्दा ठूलो मिलन बिन्दु हो भने आज पवित्र स्नानको दिनमा लाखौं मानिसको सहभागिता हुने अपेक्षा गरिएको थियो। ‘अहिलेसम्म कम्तीमा १५ जनाको मृत्यु भएको छ। अरूको उपचार भइरहेको छ’, मिडियासँग बोल्न अधिकार नभएको बताउँदै नाम नखुलाइएका उत्सवस्थलका चिकित्सकले भने।
उद्धार टोलीले तीर्थयात्रीसँग मिलेर कपडा, जुत्ता र अन्य छरिएका सामानले भरिएको स्थलबाट पीडितलाई बोकेर लैजाँदै गरेका दृश्य देखिएका छन्। प्रहरी अधिकारीले बाक्लो कम्बलले ढाकिएका मृतकको शव स्ट्रेचरमा बोकेर हिँडेको देखिन्थ्यो।
दर्जनौँ आफन्त दुर्घटनास्थलबाट करिब एक किलोमिटर टाढा उत्सवका लागि बनाइएको अस्थायी अस्पतालको ठूलो पालबाहिर चिन्तित भएर समाचारको प्रतीक्षा गरिरहेका छन्।
बुधबार उत्सवको सबैभन्दा पवित्र दिनमध्ये एक हो। उत्सवमा भगवा वस्त्रधारी साधुले लाखौँ भक्तजनलाई गंगा र यमुना नदीको संगमस्थलमा पाप–मुक्तिका लागि पवित्र स्नान गराउने कार्यक्रम थियो। तर, यसको सट्टा अधिकारीहरु तीर्थयात्रीलाई जलमार्गबाट टाढा रहन आग्रह गर्दै लाउडस्पिकर लिएर उत्सव स्थलमा घुमिरहेका छन्।
‘हामी सबै भक्तजनलाई मुख्य स्नान स्थलमा नआउन विनम्र अनुरोध गर्दछौँ’, एक उत्सव कर्मचारीले आफ्नो मेगाफोनबाट आवाजमा भने, ‘कृपया सुरक्षाकर्मीसँग सहकार्य गर्नुहोस्।’ धेरै तीर्थयात्रीले उत्सवबाट चाँडै बाहिरिने निर्णय गरेका छन्। ‘मैले समाचार सुनेँ र स्नान स्थल देखेँ’, सहभागी सञ्जय निषादले भने, ‘मेरो परिवार डरायो, त्यसैले हामी जाँदै छौँ।’
स्थानीय सरकारी अधिकारी आकांक्षा राणाले प्रेस ट्रस्ट अफ इन्डिया (पिटिआई) समाचार एजेन्सीलाई केही भीड नियन्त्रण अवरोध ढलेपछि भागदौड सुरु भएको जानकारी दिए।
तीर्थयात्री मालती पाण्डेले उनी ब्यारिकेड गरिएको पैदल मार्गमा नदीमा नुहाउन जाँदै गर्दा भागदौड सुरु भएको बताए। ‘अचानक भीडले धक्का दिन थाल्यो र धेरै मानिस कुल्चिए’, ४२ वर्षीय पाण्डेले भने। कुम्भ मेला हिन्दु पौराणिक कथामा आधारित छ, जसमा अमृत कलश नियन्त्रणका लागि देवता र दानवबीच युद्ध भएको थियो।
आयोजकले यस वर्षको उत्सवको आकारलाई एक अस्थायी देशसँग तुलना गरेका छन्। फेब्रुअरी २६ को अन्तिम दिनसम्म ४० करोड तीर्थयात्री आउने अनुमान गरिएको छ।
घातक भीड दुर्घटनाको जोखिमलाई ध्यानमा राख्दै प्रहरीले यस वर्ष उत्सवस्थल र फराकिलो शिविरतर्फ जाने सडकमा सयौँ क्यामेरा जडान गरेको छ। ती पोल र ड्रोनमा जडित छन्। निगरानी नेटवर्कलाई एक परिष्कृत कमाण्ड एन्ड कन्ट्रोल सेन्टरमा जोडिएको छ, जसले भीडको केही भाग यति सघन भएमा सुरक्षा खतरा हुन सक्ने सम्बन्धमा कर्मचारीलाई सचेत गराउँछ।
सन् १९५४ मा कुम्भ मेलाको एकै दिन कुल्चिएर वा डुबेर चार सयभन्दा बढी मानिसको मृत्यु भएको थियो। यो विश्वव्यापी रूपमा भीड–सम्बन्धित विपत्तिमा सबैभन्दा ठूलो मृत्यु संख्यामध्ये एक हो। उत्तरी सहर प्रयागराजमा अन्तिम पटक सन् २०१३ मा आयोजित उत्सवमा अन्य ३६ जनाको कुल्चिएर मृत्यु भएका थियो।–एजेन्सी
