काठमाडौं। ३५ प्रतिशत मात्र चिनी उद्योग चल्दासमेत माग नबढेपछि उद्योगीहरु निरास भएका छन्। चिनी उत्पादन सिजन सुरु भए पनि माग नबढेको र भारतबाट तस्करी हुँदा बजारमा अभाव नदेखिएकाे ठहर गर्दै उद्योगीहरु निरास भएका हुन्।
नेपाल चिनी उद्योग संघका अध्यक्ष शशिकान्त अग्रवालले उद्योगमध्ये ३५ प्रतिशतभन्दा कम मात्र सञ्चालनमा आउँदासमेत चिनीको माग नबढ्नु दुखद भएको बताए। ‘सामान्यतया चिनी उत्पादन सिजनमा बजारमा चिनी अभाव हुनुपर्नेमा यो वर्ष त्यो देखिएको छैन,’ अध्यक्ष अग्रवालले भने, ‘तस्करीबाट चिनी आएकै कारण समस्या भइरहेको छ, यो तत्कालै रोक्नुपर्छ।’
हाल नेपालमा १३ चिनी उद्योग सञ्चालनमा छन्। १ लाख १५ हजार ७५५ उखु कृषक परिवार चिनी उद्योगसँग प्रत्यक्ष रुपमा जोडिएका र ३० हजारबढीलाई रोजगारी दिइरहेको क्षेत्रलाई चोरी निकासीबाट आएको चिनीले बजार छोप्दा स्वदेशी उद्योग धराशयी भइरहेको अध्यक्ष अग्रवालको भनाइ छ।
खुला सिमाना भएको र भारतमा नेपालभन्दा सस्तोमा चिनी पाइने हुँदा तस्करी बढिरहेकाले राज्यले तत्कालै नियन्त्रण गर्न नसके भयावह अवस्था आउन सक्ने उद्योगीहरु दाबी गर्छन्।
चिनी उद्योगले गत क्रसिङ सिजनमा उत्पादित चिनी नै केही उद्योगमा मौज्दात रहेको र खुल्ला सिमानाका कारण हाल अधिक मात्रामा भइरहेको अनधिकृत पैठारीका कारण चालू क्रसिङ सिजनमा उत्पादन हुने चिनीसमेत समयै बिक्री नभई मौज्दातमा रहन सक्ने भन्दै उद्योगी निरास भएका हुन्।
मंसिर पहिला सातादेखि चिनी उत्पादन सुरु भएको र उखु लिने काम पनि भइरहेको अवस्थामा बजारमा माग नहुँदा किसानलाई भुक्तानी दिन समस्या आउन हुँदा तस्करी रोक्न रोज्यले कठोर निर्णय गर्नुपर्ने माग उद्योगीको छ।
हाल मुलुकमा चिनीको वार्षिक माग करिब २ लाख ५० हजार मेट्रिक टन रहेको छ। त्यसमध्ये स्वदेशी चिनी उद्योगमा आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा करिब २ लाख २० हजार मेट्रिक टन चिनी उत्पादन हुने प्रक्षेपण संघकाे छ। गत वर्ष २ लाख २० हजार मेट्रिक टन चिनी उत्पादन भएको र ४० देखि ५० मेट्रिक टन चोरी तस्करीबाटै आएको संघको दाबी छ।
अहिले पनि खुलेयाम भारतबाट चिनी तस्करी भई आउँदा त्यसको प्रत्यक्ष असर नेपाली उद्योगमा परेकोले नियन्त्रणमा सरकारले तदारुकता देखाउनुपर्ने संघका सदस्य एवं महाकाली सुगर मिल सञ्चालक शिखर श्रेष्ठको भनाइ छ।
स्वदेशी उत्पादन बिक्री नहुने र तस्करीबाट आएको चिनीले बजार ओगट्दा उद्योगीले समयमै किसानलाई उखुको भुक्तानी मात्र हैन, बैंकको ब्याज र किस्ता तिर्नसमेत मुस्किल हुने अवस्था आउन लागेको सञ्चालक श्रेष्ठ सुनाउँछन्।
चिनी उद्योगले किसानलाई उखु लिएको १५ देखि एक महिनाभित्रै भुक्तानी गरिरहेको अवस्थामा यो वर्ष अहिलेकै स्थिति रहे समस्या उत्पन्न हुने देखिएको उद्योगी बताउँछन्। तस्करीको सस्ताे चिनी नरोकिपछि स्वदेशी उद्योगले बेच्न नसक्ने दाबी उद्योगीहरुको छ।
