मुम्बई, भारत – भारतको प्रतिष्ठित र प्रभावशाली समूहमध्ये एक, टाटा समूह, विभिन्न क्षेत्रमा आफ्नो नेतृत्व कायम राख्दै विश्वभर फैलिएको छ। समूहमा १०० भन्दा बढी कम्पनीहरू छन्, जो १० प्रमुख व्यावसायिक क्षेत्रमा क्रियाशील छन्। १८६८ मा जमसेटजी टाटा द्वारा स्थापना भएको यस समूहले आज १०० भन्दा बढी देशहरूमा आफ्नो व्यापारिक गतिविधि फैलाएको छ र १५० भन्दा बढी देशहरूमा उत्पादनहरू निर्यात गर्दै आएको छ।
विविध क्षेत्रमा टाटा समूहको प्रभुत्व
टाटा समूहको प्रभाव स्टील, गाडी, सूचना प्रविधि सेवा, र उपभोक्ता वस्तुहरू लगायतका विभिन्न उद्योगहरूमा फैलिएको छ। समूहको मातृ कम्पनी टाटा सन्स ले यी प्रमुख कम्पनीहरूमा महत्वपूर्ण स्वामित्व राखेको छ।
टाटा समूहको वार्षिक आम्दानी $१५० अर्ब भन्दा बढी छ र यसको बजार पूँजीकरण $३०० अर्ब भन्दा माथि पुगेको छ। यो समूह भारतको कुल जीडीपीको ४% भन्दा बढी योगदान दिने महत्त्वपूर्ण हिस्सा हो। ९ लाख ३५ हजार भन्दा बढी कर्मचारीहरू यस समूहमा कार्यरत छन्, जसले यसलाई विश्वकै ठूलो निजी क्षेत्रका रोजगारदाताहरू मध्ये एक बनाएको छ।
टाटा समूहका प्रमुख कम्पनीहरू
टाटा स्टील
विश्वकै प्रमुख इस्पात निर्माता कम्पनीहरूमध्ये एक, टाटा स्टील २६ भन्दा बढी देशहरूमा सञ्चालनमा छ। यसको कोरस (युके) अधिग्रहणले टाटालाई विश्वभरका इस्पात बजारमा अग्रणी बनाएको छ।
टाटा मोटर्स
भारतको सबैभन्दा ठूलो गाडी निर्माता कम्पनी टाटा मोटर्स हो, जसले यात्री गाडी, व्यावसायिक सवारी, र रक्षा सवारी साधनहरू उत्पादन गर्छ। ज्यागुअर ल्यान्ड रोभर को अधिग्रहणसँगै टाटाले विलासी सवारी बजारमा प्रवेश गरेको छ। कम्पनीले टाटा नेक्सन इभी जस्ता विद्युतीय गाडी उत्पादन गरी भारतको हरित भविष्यतर्फको यात्रामा सहयोग पुर्याउँदै आएको छ।
टाटा कन्सल्टेन्सी सर्भिसेज
टाटा समूहको सबभन्दा महत्त्वपूर्ण कम्पनी TCS हो, जुन विश्वकै सबैभन्दा ठूलो सूचना प्रविधि सेवा प्रदायक कम्पनी हो। ४६ भन्दा बढी देशहरूमा सेवा दिइरहेको यस कम्पनीले समूहको ठूलो हिस्सा आम्दानीमा योगदान पुर्याउँछ।
टाटा पावर
भारतको ऊर्जा क्षेत्रमा अग्रणी, टाटा पावर ले विद्युतीय उत्पादन, प्रसारण, र वितरणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दै आएको छ। यसले सौर्य र वायु उर्जा जस्ता नवीकरणीय ऊर्जामा ठूलो लगानी गरेको छ।
टाइटन
टाइटन ब्रान्ड, घडी, गरगहना, र चस्माका क्षेत्रमा एक प्रमुख कम्पनी हो। यसको तनिष्क गरगहना ब्रान्डले भारतमा ठूलो लोकप्रियता पाएको छ।
टाटा कन्ज्युमर प्रोडक्ट्स
टाटा ग्लोबल बेभरेज र टाटा केमिकल्स को उपभोक्ता उत्पादन एकतासँगै गठन भएको टाटा कन्ज्युमर प्रोडक्ट्स ले टाटा टी, टेट्ले, र टाटा नुन जस्ता लोकप्रिय ब्रान्डहरू संचालन गर्छ।
इण्डियन होटल्स कम्पनी लिमिटेड (ताज समूह)
ताज समूह अन्तर्गतको इण्डियन होटल्स कम्पनी लिमिटेड ले विश्वभर १०० भन्दा बढी होटलहरू सञ्चालनमा राखेको छ। ताज महल प्यालेस मुम्बईमा रहेको प्रतिष्ठित लक्जरी होटल हो।
टाटा क्यापिटल
टाटा समूहको वित्तीय सेवा क्षेत्रको हिस्सा टाटा क्यापिटल ले उपभोक्ता ऋण, सम्पत्ति व्यवस्थापन, र पूर्वाधार वित्तीय सेवाहरू प्रदान गर्दै आएको छ।
पछिललो मुभमेन्ट: एयर इन्डिया अधिग्रहण र डिजिटल लक्ष्य
२०२२ मा, टाटा समूहले भारतको राष्ट्रिय विमान सेवा एयर इन्डिया पुनः अधिग्रहण गरेर चर्चामा आएको थियो। यससँगै टाटा समूहले भारतको हवाई क्षेत्रमा प्रभुत्व कायम गरेको छ, जहाँ यसले विस्तारा र एयर एशिया इण्डिया समेत सञ्चालन गरिरहेको छ।
यसैगरी, टाटाले आफ्नो डिजिटल भविष्यतर्फ पनि ध्यान केन्द्रित गर्दै २०२२ मा टाटा न्याउ सुपर एप सुरु गरेको थियो। यस एपमा ई-कमर्स, स्वास्थ्य सेवा, वित्तीय सेवा, किराना, र मनोरञ्जन जस्ता सेवाहरू एकै ठाउँमा उपलब्ध छन्, जसले भारतको डिजिटल रूपान्तरणमा टाटाको महत्त्वपूर्ण भूमिका देखाउँछ।
परोपकार र सामाजिक जिम्मेवारीमा टाटा समूहको योगदान
टाटा समूहलाई अरू औद्योगिक समूहहरूसँग फरक बनाउने कुरा यसको परोपकारप्रति प्रतिबद्धता हो। टाटा सन्स को ६६% स्वामित्व परोपकारी कोषहरूजस्तै टाटा ट्रस्ट्स ले राखेको छ, जसले शिक्षा, स्वास्थ्य सेवा, र ग्रामीण विकासमा योगदान पुर्याउँदै आएको छ। टाटा समूहले टाटा इन्स्टिच्युट अफ फन्डामेन्टल रिसर्च (TIFR), टाटा मेमोरियल अस्पताल, र टाटा इन्स्टिच्युट अफ सोसल साइन्सेस (TISS) जस्ता संस्थाहरूको स्थापना र सहयोग गरेको छ।
नवीनता, दीगो विकास, र भविष्यको लक्ष्य
टाटा समूहको भविष्य नवीनता र दीगो विकास मा निहित छ। टाटा मोटर्स र टाटा पावर जस्ता कम्पनीहरूले भारतलाई विद्युतीय सवारी र नवीकरणीय ऊर्जा तर्फ अघि बढाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलिरहेका छन्। यसका साथै, टाटा कम्पनीहरूले कृत्रिम बुद्धिमत्ता, स्वच्छ ऊर्जा, र स्मार्ट सिटी जस्ता क्षेत्रमा अनुसन्धान र विकासमा ठूलो लगानी गरिरहेका छन्।
चुनौतीहरू र पुनःउत्थान
कुनै पनि विश्वव्यापी समूह जस्तै, टाटा समूहले पनि केही चुनौतीहरू सामना गर्नुपरेको छ। पूर्व अध्यक्ष सायरस मिस्त्री सँगको कानूनी विवादले समूहमा अस्थिरता ल्याएको थियो। त्यस्तै, कोभिड-१९ महामारी ले आतिथ्य र हवाई क्षेत्रमा गम्भीर प्रभाव पारेको थियो। तर, जमसेटजी टाटाले स्थापना गरेका उच्च नैतिक मापदण्ड र बलियो कर्पोरेट शासनका कारण समूहले तीव्र गतिमा पुनःउत्थान गर्न सकेको छ।
भविष्यको बाटो: विस्तार र दीगो विकासतर्फको यात्रा
विद्युतीय सवारी, स्वच्छ ऊर्जा, र डिजिटल रूपान्तरण जस्ता विश्वव्यापी प्रवृत्तिहरूलाई पछ्याउँदै, टाटा समूहले भारतलाई भविष्यमा नेतृत्व प्रदान गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्नेछ।
१५६औं वार्षिकोत्सव मनाउने तयारीमा रहेको टाटा समूह आज पनि भारत र विश्वकै एक प्रमुख औद्योगिक र सामाजिक उत्तरदायी संस्था रहन सफल भएको छ, जसले आफ्नो स्थापनाकर्ता जमसेटजी टाटा को धरोहरलाई कायम राख्दै औद्योगिक सीमाहरूलाई निरन्तर अघि बढाइरहेको छ।
