काठमाडौं। बैंक तथा वित्तीय संस्थाका कर्मचारीहरुको मिलेमतोमै वित्तीय ठगी हुने गरेको पाइएको छ। नेपाल राष्ट्र बैंकले गरेको अध्ययनले ग्राहकको खराब नियतलाई बैंक तथा वित्तीय संस्थाका कर्मचारीले सहयोग गर्दा ठगी हुने गरेको हो। राष्ट्र बैंकले ‘सुपरिवेक्षण रिपोर्ट २०२२/२३’ सार्वजनिक गर्दै उक्त तथ्य बाहिर ल्याएको छ।
राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदनअनुसार बैंकिङ सुरक्षा जोखिममा कर्मचारी व्यवस्थापनसम्बन्धी ‘फ्रड’ पहिलो रहेको छ। प्रतिवेदनअनुसार पछिल्लो समय बैंकिङ व्यवसायको आकार र दायरा बढेसँगै बैंकिङ ठगीका घटनाहरु पनि बढेका छन्। बैंकिङ ठगीको जोखिम कर्मचारी, व्यवस्थापन र ग्राहक समेतको छलकपटपूर्ण नियतका कारण बढेको राष्ट्र बैंकले औंल्याएको छ।
प्रतिवेदनअनुसार ठगी गर्ने निक्षेपकर्ताहरुले बैंकमा निक्षेप जम्मा गर्ने, त्यसमा बैंकका कर्मचारीहरुले स्रोतबारे छानबिन नगर्ने, गलत तवरले कर्जा व्यवस्थापन र सम्पत्ति मूल्यांकन, कमसल र नक्कली धितोमा कर्जा प्रवाह गर्ने गर्दा बैंकिङ ठगीका घटनाहरु बढेका हुन्। यसले गर्दा बैंकहरुको संस्थागत सुशासन नै जोखिममा पर्दै गएको राष्ट्र बैंकको ठहर छ।
यस्तै, सार्वजनिक प्रतिवेदनअनुसार कमजोर साइबर सुरक्षाका कारण पनि बैंकिङ सुरक्षा जोखिम बढेको छ। कोरोनाकालपछि डिजिटल बैंकिङ कारोबार बढे पनि साइबर सुरक्षा कमजोर हुँदा बैंकिङ सुरक्षा जोखिमामा परेको हो।
ग्राहकले मोबाइल बैंकिङ, इन्टरनेट बैंकिङ, क्यूआर स्क्यानमार्फत् र डिजिटल वालेटमार्फत् भुक्तानी बढे पनि सोही अनुसारको ग्राहकमा साइबर सुरक्षासम्बन्धी साक्षरताको अभाव हुँदा बैंकिङ ठगी बढेको हो।
डिजिटल बैंकिङ ग्राहकलाई वित्तीय सक्षरताको अभावकै कारण ठगी गर्नेले विभिन्न प्रलोभन देखाएर व्यक्तिगत विवरण माग गरी बैंकिङ ठगी घटना बढाएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ।
यस्तै, बैंकहरुले म्याद सकिएको एटिएम कार्ड समयै नष्ट नगर्दा ठगी गर्नेले ती नै कार्डको प्रयोग गरी एटिएम ह्याक गरी पैसा निकाल्ने, सेवा प्रदायक (भिसा/एसटिसी/मास्टरकार्ड) नेटवर्क प्रणालीमा भाइसर पास गराएर ब्लक गरेर बैंकिङ सिस्टम ह्याक गर्नेजस्ता साइबर आक्रमण÷ठगी तथा अपराधका घटना बढेको छ।
