काठमाडौं।गत साता पाँच दिन कारोबारमध्ये एक दिन घटेर चार दिन सेयर बढेको सेयर बजार सूचक नेपाल स्टक एक्सचेन्ज(नेप्से)मा जम्मा २९ अंकको वृद्धि देखियो र २०९६.३२ अंकमा रोकियो।
गत साता पनि तीन दिन बढेर दुई दिन घटेको सूचकमा साताभर १७ अंकको गिरावट देखिएको छ। खासगरी २०८० मंसिर १९ मा १८३७.७१ अंकबाट उकालो लागेको बजार सूचक माघ ३ मा २२१५.५४ अंकसम्म चढेर २१६३.०६ बिन्दुमा रोकिएको थियो।
तर, त्यसपछि शिथिल बनेको नेप्से गत आइतबार २०५३.४६ अंकसम्म झरेको छ। यो उतारचढावले बजारमा खासै रौनक नभएको देखाउँछ र त्यसलाई कारोबार रकमले पनि पुष्टि गर्छ। २२०० माथि नेप्से पुगेको दिन ९ अर्ब ६७ करोड रुपैयाँको सेयर किनबेच भएकामा सोमबार भने २ अर्ब ३७ करोडमा खुम्चियो।
नेपालमा माघदेखि असारसम्मको अवधिलाई लगानीका हिसाबले सुक्खा मौसम मान्ने गरिन्छ किनभने अहिले गरिएको लगानीको प्रतिफल २०८१ साउनमा आउने वित्तीय विवरणका आधारमा मात्रै प्राप्त हुन्छ।
त्यसैले अबको ६ महिना लगानी गर्नेले बजारमै पाउने पुँजीगत लाभबाहेक कम्पनीको प्रतिफल तत्कालै प्राप्त गर्दैन र प्रतिफलका लागि २०८१ असारको वित्तीय विवरण कुर्नुपर्छ। खासगरी नियामकीय प्रावधानअनुरुप पुँजी वृद्धि योजना, कम्पनीहरुले आफूखुसी ल्याउने हकप्रद सेयरको हौवा, केही लगानीकर्ताको मिलोमतो र प्रणालीलाई आफ्नो काबुमा राखेर गरिने सीमित कारोबारबाहेक नियमित हिसाबले बजारमा ठूलो उतारचढाव हुने किसिमको बदलाव देखिँदैन। तर, मौद्रिक नीतिको अर्धवार्षिक समीक्षालाई देखाएर केही खेल्ने काम भने हुन सक्छ।
यद्यपि बैंक तथा वित्तीय संस्थाको खस्किँदो स्थिति र घट्दो ब्याजदरका कारण बिमा कम्पनीहरुको आम्दानीमा पर्ने प्रभावलगायत कारणले बजारमा छिट्टै उछालको अपेक्षा गर्न सकिँदैन। बरु अस्थिर अनेकन बाजारिक हल्लालाई आफूअनुकूल बनाएर एक–दुई दिन सीमित कम्पनीहरुको मूल्यमा उतारचढाव ल्याउने र त्यसमै खेलेर आफ्नो अभीष्ट पूरा गर्ने काम भने हुन सक्छ। त्यसैले अबको समय लगानीकर्ताले झनै बढी सतर्कता अपनाउनुपर्ने हुन्छ।
नेप्से सूचक बढोस् वा घटोस्। लगानीकर्ताले आफ्नो लगानीको आशातीत प्रतिफल प्राप्त भए÷नभएको हेर्नुपर्छ। दीर्घकालीन लगानीकर्ताले मूल्य आम्दानी अनुपात र कम्पनीको वास्तविक तथ्यांक केलाएर सेयर किने आगामी दिनमा राम्रो प्रतिफल प्राप्त गर्ने अवसर जुर्छ भने व्यापारी (ट्रेडर)ले त आफ्नो अपेक्षालाई यथार्थमा बदल्न हरसम्भव प्रयास गरिरहेकै हुन्छ।
चालू आर्थिक वर्षको बजेट तथा मौद्रिक नीतिको अर्धवार्षिक समीक्षा समय नजिकिइरहेकाले लगानीकर्ता ‘बिग पुस’खबरको प्रतीक्षामा रहेको देखाउँछ।
बजेटबाट लगानीकर्ताको माग खासै पूरा हुँदैन। तर, मौद्रिक नीति समीक्षापछि ऋणको ब्याजदर, सेयर धितोको भार अझै घट्ने र सेयर धितो रकमको सीमा खुला हुने अपेक्षामा रहेका लगानीकर्ता ‘पर्ख र हेर’को अवस्थामा रहेको पाइन्छ।
त्रैमासिक मौद्रिक नीतिको समीक्षामा गरिएको केही प्रावधानका कारण नेप्से २२०० बिन्दुसम्म चढेको मानिन्छ। लगानीकर्ताका संघ÷संगठनले जोखिम भारलाई अझै कम गर्न, सेयर धितो कर्जामा लगाइएको ‘सीमा’ हटाई ब्याज अझ घट्ने गरी मौद्रिक नीति समीक्षाका लागि दबाब दिन लबिइङ सुरु गरिसकेका छन्।
सेयर बजार चक्र (साइकल)मा हिँड्ने गर्छ। विगतमा सतहमा जे–जे कारण देखाइए पनि बजार चक्रमै हिँडेको देखिन्छ। अहिले उपभोक्ता क्रयशक्तिमा ह्रास आएकाले कहीँ लगानी गर्नुभन्दा पनि केही समय हेरौं भन्ने अवस्थामा छन्। सोही कारण सेयर बजारले आशातीत गति लिन नसकेको आकलन गर्न सकिन्छ।
सेयर विश्लेषक देव गुरागाईं मौद्रिक नीति समीक्षापछि बजार सकारात्मक गतिमा अघि बढ्ने अपेक्षामा छन्। ‘मौद्रिक नीतिको पहिलो समीक्षाले अर्धवार्षिक समीक्षा राम्रो आउने केही संकेत (क्लु) छाडेको छ। ऋण लगानी, तरलता(लिक्विडिटी) र बैंकमा थुप्रिएको रकमलाई मिलाउन केही लचक प्रावधान आउने अपेक्षा गर्न सकिन्छ’, गुरागाईं भन्छन्, ‘नेप्से एउटै बिन्दु वरिपरि घुमिरहनुको प्रमुख कारण पनि मौद्रिक नीति समीक्षाको पर्खाइ हो।’
यसअघिको बुल २०७७÷७८ को १४ महिनामा बजार तीव्र गतिमा उकालो लागेर ३२०० बिन्दुसम्म पुगेको थियो। अहिले केही मानिसले त्यस्तै किसिमको वृद्धि चाहे पनि त्यो तत्कालै सहज छैन। अहिले निक्षेपको तुलनामा ऋणको ब्याज अझ माथि छ। आधारदर ७–८ प्रतिशतसम्म झर्दा ऋणको ब्याजदर पनि एकल अंकमा आइपुग्दा सेयर बजारमा निकै सुधार भइसक्ने गुरागाईंको विश्वास छ।
सेयर बजार चक्र (साइकल)मा हिँड्ने गर्छ। विगतमा सतहमा जे–जे कारण देखाइए पनि बजार चक्रमै हिँडेको देखिन्छ। अहिले उपभोक्ता क्रयशक्तिमा ह्रास आएकाले कहीँ लगानी गर्नुभन्दा पनि केही समय हेरौं भन्ने अवस्थामा छन्। सोही कारण सेयर बजारले आशातीत गति लिन नसकेको आकलन गर्न सकिन्छ।
लगानीकर्ता नवराज दाहाल बजार धेरै थिचिएर बसेकाले छिट्टै सकारात्मक लय समाउने बताउँछन्। ‘विगतजस्तो तीव्र गतिमा बजार उचालिन्छ भन्ने अपेक्षा राख्नुहुन्न किनभने त्यतिबेलाको अवस्था र अहिलेको परिवेश फरक छ,’ दाहाल भन्छन्, ‘त्यतिबेला नयाँ लगानीकर्ता सक्रिय भएर स्वतःस्फूर्त कारोबार भएको थियो। तर, अहिले लगानीकर्ताले धेरै कुरा बुझेर सोचविचार गरीकन कारोबार गर्न थालेकाले विस्तारै–विस्तारै बजार उकालो लाग्ने आधार बन्छ।’
बजार सूचक १८०० बिन्दुभन्दा तल झर्दैन भन्ने आधार तयार भएको छ। नयाँ कम्पनी थपिने, तिनको हिस्सा बढ्दै जाने क्रम र लगानीकर्तामा देखिएका सकारात्मक माहोलले सेयर बजारमा एक खाले उत्साह देखिन्छ। कुनै न कुनै माध्यमबाट सेयर बजारका लागि आवश्यक ‘बिग पुस’ नीति अग्रसर भयो भने बजार अघि बढ्छ।
केही दिनयता धितोपत्र दलाल व्यवसायी (ब्रोकर)ले समयमा भुक्तानी नगरेको, माथिल्लो तामाकोसीको बोलकबोल सेयरको पैसा फिर्ता नभएको भन्ने आधारमा बजारमा ठूलो बदलाव सायदै नआउला भन्ने बुझाई लगानीकर्ताको छ।
नेपाल पुँजीबजार लगानीकर्ता संघकी अध्यक्ष राधा पोखरेल २१०० बिन्दुमा सुस्ताएको बजारलाई चलायमान बनाउन मौद्रिक नीति समीक्षा सफल हुने बताउँछिन्। ‘बजार कता जान्छ भन्ने विषय मौद्रिक समीक्षाले केही हदसम्म प्रभाव पार्ने भए पनि सकारात्मक परिणाम नै अहिलेको विकल्प हो’, अध्यक्ष पोखरेल भन्छिन्।
नेपाल राष्ट्र बैंकले विदेशी लगानी तथा विदेशी ऋण व्यवस्थापन विनियमावली, २०७८ मा गरेको नयाँ व्यवस्थालाई देखाएर आइतबारको बजारमा केही सकारात्मक प्रभाव पर्न सक्छ। कारण के भने नियमावलीले धितोपत्र बजारमा सूचीकृत कम्पनीमा हुने विदेशी लगानीको हकमा राष्ट्र बैंकबाट पूर्वस्वीकृति आवश्यक नपर्ने व्यवस्था गरेको छ। सूचीकृत संथाहरुले बेला न कुबेला विदेशी लगानी ल्याउने भन्दै लगानीकर्तालाई गुमराहमा राख्न भने सक्छन्। यसतर्फ लगानीकर्ता सचेत हुनुपर्छ।
