इलाम। चिया उत्पादन हुने जिल्ला इलामसहितका जिल्लामा चिया टिपाइ बन्द भएको छ। हिउँद लागेसँगै हरियो चियाको उत्पादन बन्द भएको हो। चिया उत्पादन मंसिर अन्तिमदेखि बन्द भएसँगै किसान चियाको बोट छाँटकाटमा लागेका छन्।
प्रायः बर्खायाममा उत्पादन हुने चिया मंसिर अन्तिमदेखि पूर्ण रुपमा बन्द हुने गरेको छ। उत्पादन बन्द भएपछि कारखानाले यसअघि तयार गरेको चियालाई ग्रेडिङ र चिया निर्यातलाई प्राथमिकता दिन थालेका छन्। प्रशोधित चियालाई विभिन्न वर्गमा ग्रेडिङ गरेर बिक्रीका लागि तयार गरिन्छ।
उत्पादन बन्द भएपछि किसान भने यतिबेला बोटको चिया काट्न व्यस्त छन्। यतिबेला काटिएको चियाबाट पुनः वैशाखदेखि उत्पादन सुरु गरिन्छ। यतिबेला चियाको बोटलाई छाँटकाट गर्नुपर्ने हुन्छ।
आफ्नै ज्ञानअनुसार पुरानै तरिकाबाट चिया छाँटकाट गर्दै आएका किसान पछिल्लो समय प्राविधिक तालिमपछि आधुनिक तरिकाले चिया काट्न थालेका छन्।
मल हाल्ने बेला पनि यही हो। केही किसानले चैतभित्रै चियाको फेद वरिपरि खनेर मल हाल्ने गर्छन्। बर्खामा पलाउने झारलाई समेत यही बेला फाल्ने गरिन्छ।
आफ्नै ज्ञानअनुसार पुरानै तरिकाबाट चिया छाँटकाट गर्दै आएका किसान पछिल्लो समय प्राविधिक तालिमपछि आधुनिक तरिकाले चिया काट्न थालेका छन्।
राष्ट्रिय चिया तथा कफी विकास बोर्डले गत वर्षदेखि किसानलाई तालिम दिन दिएकाले आधुनिक तरिकाबाट चिया काट्न थाले पनि अझै पर्याप्त सिकाइ नपुगेको सम्बद्ध किसानको भनाइ छ।
गत वर्ष नैै चियाको गुणस्तर र उत्पादन वृद्धिका लागि उक्त बोर्डले गुणस्तरीय चिया टिपाइसम्बन्धी तालिम दिएपछि किसानलाई केही सहज भएको थियो। बीचमा चिया खेतीप्रति कम चासो दिएका किसानलाई केही राहत भए पनि अझ पर्याप्त सिकाइ नपुगेको उनीहरू बताउँछन्।
सूर्योदय नगरपालिकाको फिक्कल, देउमाई नगरपालिकाको मंगलबारे, इलाम नगरपालिका, शान्तिडाँडा, जस्विरे, साँखेजुङलगायत स्थानमै पुगेर उक्त बोर्डले दुई हजार सात सय ९० जनालाई तालिम दिएको थियो। नेपालमा उत्पादन हुने चिया १० प्रतिशत नेपालमै खपत हुने तथ्यांकमा उल्लेख छ। करिब २० प्रतिशत तेस्रो मुलुक र बाँकी भारत जाने गरेको छ।
बोर्डको तथ्यांकअनुसार इलाममा आठ हजार आठ सय ७६ किसान चियामा आश्रित छन्। जिल्लाको सात हजार दुई सय ३६ हेक्टर जमिनमा चिया खेती भइरहे पनि समयमा चियाको मूल्य पाउन अझै पनि किसानलाई समस्या हुँदै आएको छ।–रासस
