एजेन्सी। अन्तर्राष्ट्रिय ऊर्जा एजेन्सी (आइइए) ले भर्खरै आफ्नो विश्व ऊर्जा परिदृष्य (आउटलुक) २०२३ प्रतिवेदन जारी गरेको छ। प्रतिवेदनले यो दशकभित्र जीवाश्म इन्धनको माग उच्च हुने प्रक्षेपण गरेको छ।
यद्यपि, यो महत्वपूर्ण छ कि कोइलामात्र जीवाश्म इन्धन हो जुन आइइएको नीतिगत परिदृश्यअन्तर्गत अर्को दशकमा घट्ने अनुमान गरिएको छ। विश्वव्यापी कोइला खपत सन् २०२३ सम्म १३.५ प्रतिशत घट्ने प्रक्षेपण गरिएको छ। तर, यसबीच प्राकृतिक ग्यास र तेल खपत दुवै बढ्ने अनुमान छ।
इआइएको प्रक्षेपण हालको सरकारी नीतिअन्तर्गत २०३० सम्ममा नवीकरणीय र विद्युतीय सवारीसाधनमा ठूलो वृद्धि हुने भविष्यवाणीमा आधारित छ।
उल्लेखित नीति परिदृश्यअन्तर्गत विश्वव्यापी ऊर्जा माग २०३० सम्म ७५ प्रतिशतसम्म बढ्ने अनुमान गरिएको भए पनि माग नवीकरणीय र आणविक ऊर्जातर्फ सर्ने देखिएको छ।
यद्यपि, जीवाश्म इन्धन अझै पनि आपूर्तिको ७० प्रतिशतभन्दा बढीका लागि जिम्मेवार हुनेछ। २०२२ मा ८२ प्रतिशत थियो। योभन्दा तल झर्ने अनुमान आइइएको छ।
सौर्य र वायुजस्ता नवीकरणीय ऊर्जा द्रुतररुपमा विस्तार हुँदै जानेछन्। २०२५ सम्ममा नयाँ ऊर्जा उत्पादनको पहिलो स्रोत बन्ने छ। तर, २०५० सम्ममा शुद्ध शून्य उत्सर्जन हासिल गर्न अझै पनि वृद्धि हुने सम्भावना कम रहेको प्रतिवेदनले औंल्याएको छ।
बिजुली भविष्यको इन्धनका रूपमा उभिएको छ। यसको अन्तिम खपतको अंश २०२० मा २ सय ५ बाट २०३० मा २ सय ८५ सम्म पुग्ने छ। यातायात विद्युतीकरण पनि द्रुत गतिमा अगाडि बढ्ने छ।
२०३० को दशकमा तेलको माग धेरै हुनेछ। तर, अझै पनि प्रमुख नीति परिवर्तन नगरी २०५० सम्म दैनिक १० करोड ब्यारेलर रहन सक्ने छ। प्राकृतिक ग्यासको माग २०५० सम्म ४० प्रतिशत बढ्ने छ। जबकि, कोइला प्रयोग घट्ने छ।
अधिक महत्वाकांक्षी नेट शून्य उत्सर्जन परिदृश्यअन्तर्गत २०५० सम्ममा नवीकरणीय ऊर्जा उत्पादनको ६० प्रतिशतभन्दा बढी पुग्ने छ। यस परिदृश्यमा पहिले नै स्वीकृत भएका भन्दा बाहिर कुनै नयाँ तेल र ग्यास क्षेत्र आवश्यक पर्दैन।
तर, नेट शून्य पथका लागि अभूतपूर्व स्वच्छ ऊर्जा द्रुत गतिमा पूर्वाधार सुधार ठूलो उत्सर्जन कटौती र विश्वव्यापी व्यवहारमा उल्लेखनीय परिवर्तन आवश्यक पर्दछ।
प्रतिवेदनले शुद्ध शून्यमा पुग्न छोटो अवधिमा उत्सर्जन रोक्न, सुरक्षित ऊर्जा आपूर्ति सुनिश्चित गर्न र सबैका लागि बिजुली पहुँच प्रदान गर्न बलियो नीति तत्काल आवश्यक रहेको निष्कर्ष निकालेको छ। जलवायु परिवर्तन र विकास लक्ष्य प्राप्त गर्न यो दशक समयमै कार्य गर्नु महत्वपूर्ण छ।
संक्षेपमा आउटलुकले नवीकरणीय ऊर्जा विस्तारका साथ बढ्दो ऊर्जा मागको पूर्वानुमान गर्दछ। तर, अझै पनि थप नीतिगत कारबाही अनुपस्थित जीवाश्मा इन्धनमा धेरै निर्भर छ। शुद्ध शून्य मार्ग सम्भव छ। तर, ऊर्जा प्रणालीमा अभूतपूर्व संक्रमण चाहिन्छ।
प्रतिवेदनको सार
आइइएले यो दशकमा जीवाश्म इन्धनको उच्चतम मागको भविष्यवाणी गरेको छ। कोइलाले सबैभन्दा बढी गिरावट देख्दा प्राकृतिक ग्यास र तेल खपत बढेको छ।
नवीकरणीय ऊर्जा, विशेषगरी सौर्य र वायुले २०२५ सम्ममा नयाँ ऊर्जा उत्पादनमा प्रभूत्व जमाउने प्रक्षेपण गरिएको छ। तर, २०५० सम्ममा शुद्ध शून्य हासिल गर्न चुनौतीपूर्ण छ।
नेट शून्यमा पुग्ने मार्गले ठूलो मात्रामा स्वच्छ ऊर्जा प्रयोग, पूर्वाधार परिवर्तन र विश्वव्यापी व्यवहार परिवर्तनको माग गर्दछ।
-1732445197.jpg)
