सुर्खेत। ५३ किलोवाट क्षमताको खमारी खोला जलविद्युत आयोजनाबाट उत्पादित विद्युतलाई राष्ट्रिय प्रसारण लाइनमा जोड्न प्रक्रिया अघि बढाइएको छ।
२०६८ देखि सुर्खेत पश्चिमको बाबियाचौर क्षेत्रमा विद्युत वितरण गर्दै आएको यस आयोजनाबाट उत्पादित विद्युतलाई नेपाल विद्युत प्राधिकरणले राष्ट्रिय लाइनमा समावेश गर्ने भएको हो।
बाबियाचौरमा विद्युतको राष्ट्रिय प्रसारण लाइन पुगेसँगै उक्त आयोजनाबाट उत्पादित विद्युत राष्ट्रिय प्रसारण लाइनमा जोड्न आवश्यक प्रक्रिया थालिएको आयोजनाका व्यवस्थापक पदमबहादुर बुढाले जानकारी दिए।
यहाँका अन्य स्थानीय जलविद्युत आयोजना भने बन्द भएका छन्। तीन स्थानबाट विद्युत् उत्पादन गरेर बाबियाचौर र आसपासका क्षेत्रमा विद्युत सेवा दिइरहेका साना जलविद्युत बन्द गरिएको उनले बताए।
बीस किलोवाट माथिका आयोजना राष्ट्रिय प्रसारणमा जोड्न सकिने संकेत विद्युत् प्राधिकरणले दिएपछि आवश्यक संरचना थप्ने गरी त्रिपक्षीय सम्झौता गरिएको छ।
विसं २०६५ मा बाबियाचौर लघुजलविद्युत सहकारीमार्फत खमारी खोला जलविद्युत आयोजनाले विद्युत उत्पादनको काम थालेको थियो। सोही खोलाबाट थप दुई वटा आयोजना पनि निर्माण गरिएकामा विद्युत उत्पादन कम भएपछि बन्द गर्ने तयारी गरिएको ती आयोजनाले जनाएका छन्।
‘तत्काल विद्युत्को राष्ट्रिय लाइन बाबियाचौर बजारको उत्तर र पूर्वतर्फका गाउँमा विस्तार नहुँदा केही समयसम्म सञ्चालन रहन्छन्,’ व्यवस्थापक बुढाले भने, ‘५३ किलोवाटको आयोजनालाई नेट मिटरिङमार्फत राष्ट्रिय प्रसारण लाइनमा जोड्न आवश्यक पूर्वाधार निर्माणका लागि सम्झौता गरेर बोलपत्र गरिसकेका छौं।’
राष्ट्रिय लाइनमा जोड्न नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका कर्णाली प्रदेश प्रमुख शम्भु कुसियत यादव, उक्त आयोजनाका अध्यक्ष सुरेन्द्रबहादुर शाही र वैकल्पिक ऊर्जा प्रवर्द्धन केन्द्रबीच सम्झौता भएको छ। यसका लागि आवश्यक सबै पूर्वाधार निर्माणको खर्च भने आयोजना र वैकल्पिक ऊर्जा प्रवर्द्धन केन्द्रले व्यहार्ने उल्लेख छ।
लागत खर्चमा आयोजनाको २२ दशमलव ३५ प्रतिशत र केन्द्रको ७७ दशमलव ६५ प्रतिशत (आयोजनाले १४ लाख र केन्द्रले ४८ लाख ६२ हजार ९३१ रुपैयाँ) व्यहोर्ने आयोजनाका व्यवस्थापक बुढाले बताए।
राष्ट्रिय लाइनमा स्थानीयस्तरमा उत्पादित विद्युत जडान गर्न २० किलोवाटभन्दा माथि उत्पादन क्षमता हुनुपर्ने भएकामा उक्त आयोजनाको पूर्णकालीन क्षमता ५३ किलोवाट भए पनि सुख्खा मौसममा ३५ देखि ४० र वर्षायाममा ५० किलोवाट विद्युत उत्पादन भइरहेको छ।
‘राष्ट्रिय प्रशारण लाइनका लागि हाम्रो क्षमता पुगेको छ। तर केही संरचना थप्नुपर्ने देखिएको छ,’ आयोजनाका अध्यक्ष सुरेन्द्रबहादुर शाहीले भने।
उनका अनुसार केही महिनामा नेट मिटरिङ सिस्टमका लागि आवश्यक पूर्वाधार निर्माण गरेर प्राधिकरणलाई विद्युत बिक्री गर्ने गरी काम थालिने छ। आयोजनाले विद्युत बिक्री गरेपछि खपतका आधारमा प्राधिकरणले शुल्क दिनेछ।
करिब चार सय घरधुरीमा ११ वर्षसम्म बाबियाचौर क्षेत्रमा उज्यालो दिएको चौर खोला लघु जलविद्युत् आयोजना बन्द गरिएको छ। चौबिस किलोवाट क्षमताको उक्त जलविद्युतपछि बाबियौचारमा थप तीन वटा जलविद्युत् सञ्चालनमा ल्याइएका थिए।
खमारी खोला लघुजलविद्युत (क) बाट ५३ किलोवाट, (ख) बाट १५ किलोवाट र (ग) बाट १० किलोवाट विद्युत उत्पादन गरिँदै आएको हो। तीन वटै आयोजनाबाट हाल करिब एक हजार तीन सय ८२ घरधुरी लाभान्वित छन्।
यी आयोजनाबाट पञ्चपुरी नगरपालिकाको चनाली, भावर, बरैचे, डाव, सिद्धपुर, चत्तुरे, चनाली, लाटीकाँडा, सालकोटलगायतमा विद्युत उपलब्ध गराइएको छ। वषौँसम्म पश्चिमका नागरिक विद्युतको राष्ट्रिय पहुँच बाहिर थिए।
‘स्थानीय स्रोत साधनको उपयोगबाट जनतालाई सेवा गर्ने मौका पायौं,’ आयोजनाका अध्यक्ष शाहीले भने, ‘स्थानीय उत्पादनले ठूलो कलकरखाना पर्याप्त चलाउन सकस थियो। टुकीको सहारामा दैनिक गुजार्न बाध्य यहाँका बासिन्दालाई सकेसम्म उज्यालो बनाउने कोसिस गरेका थियौं। ढिलै भए पनि राष्ट्रिय प्रसारण लाइन जोडिएको छ, यसले केही थप आशा र उत्साह थपिदिएको छ।’
हाल प्राधिकरणले खमारी खोला र चौर खोला आयोजनाबाट विद्युत् प्रवाह भइरहेका पोल र तारबाट बाबियाचौर आसपासमा विद्युत् लाइन सञ्चालन गरेको छ। सुर्खेत पश्चिमकै विद्यापुर र लगाममा साना लघुजलविद्युत र गुटुमा सोलार प्यानलबाट विद्युतको पहुँच पुर्याइएको छ। लगामको तालागाउँमा २२ किलोवाट विद्युत उत्पादनका लागि सर्भेक्षण भइरहेको छ।
-1732541848.jpg)
