काठमाडौं। राजस्व संकलन गर्न जिम्मेवारी लिएका कर्मचारीले तदारुकता, इमान्दारिता र अनुशासन देखाउन अर्थमन्त्री डा. प्रकाशशरण महतले आग्रह गरेका छन्। बिहीबार आन्तिरक राजस्व विभागका प्रमुखहरुको समीक्षा बैठकमा मन्त्री डा. महतले यस्तो आग्रह गरेका हुन्।
बैठकमा उनले भने, 'नेपाल सरकारको विभिन्न मन्त्रालय खर्चका लागि जिम्मेवार हुन्। सम्बन्धित मन्त्रालयमा विनियोजन भएको रकम प्रभावकारी ढंगले खर्च होस् भन्ने अर्थ मन्त्रालयको अपेक्षा रहन्छ। राजस्व संकलनमा अर्थ मन्त्रालयको अहम भूमिका रहेकाले सबै राजस्व संकलनको जिम्मा अर्थ मन्त्रालयको हो।’
‘विभिन्न परिस्ठितिजन्य अवस्थाले यस पटक राजस्व निक्कै कम संकलन हुन गएको हो। गत वर्ष संकलन भएको राजस्वसँग अहिले संकलन भएको राजस्व दाँज्दा पनि हाम्रो प्रगति निक्कै कम देखियो,’ मन्त्री महतले भने।
यसको सम्पूर्ण दोष राजस्वका कर्मचारीको हो भनेर आफूले भन्न नखाेजेकाे बताउँदै उनले राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा आएको संकुचन, केही वस्तुहरुको आयातमा लगाएको प्रतिबन्ध, पुँजिगत खर्चमा आएको ह्रास, चोरी पैठारीका कारणले राजस्वमा कमी आएको देखिएकाे बताए।
बैठकमा डा. महतले भने, ‘यी तमाम पावन्दी र समस्याका बाबजुद हाम्रो प्रयासमा अवश्य पनि कमी कतै छ भन्ने निष्कर्ष निकाल्न सकिन्छ। हामी सबैले इमान्दारिताका साथ आ–आफ्नो जिम्मेवारी पूरा गर्ने बाहेक मसँग अर्को कुनै एजेन्डा छैन। तपाईंहरुको कार्य प्रगतिबाट नै तपाईंहरुको मूल्यांकन हुन्छ भन्ने कुरामा तपाईंहरु निश्चिन्त हुनुहोस्।’
‘काठमाडौंलगायत राज्यका विभिन्न स्थानमा राजस्व संकलन गर्न आन्तरिक राजश्व कार्यालयहरु रहेकाले ती राजश्व कार्यालयहरुले राम्रोसँग आफ्नो जिम्मेवारी पूरा गर्न कुनै कसर बाँकी राख्न नहुने बताए।
बजारको प्रभावकारी अनुगमन, कारोबारको यथार्थ बिल लिनेदिने कार्यको विकास, कर्मचारीमा नैतिकता र इमान्दारिता तथा महालेखा परिक्षकको कार्यालयले प्रतिवेदनमा देखाएका कुराहरुलाई गम्भीरता पूर्वक लिन जरुरी रहेकाे उनकाे भनाइ छ।
यी सबै कुराहरुलाई सबै कार्यालय प्रमुखहरुले आत्मसाथ गरी लक्षित राजस्व असुल गर्ने कार्यमा आजैदेखि तनमनले लाग्नु हुनेछ भन्न आफूले अपेक्षा गरेको उनले बताए।
समीक्षा प्रतिवेदनले एउटा राजस्व कार्यालयबाट बढी र अर्कोमा थोरै राजस्व संकलन अनुपात देखिन्छ। एक अर्कोमा धेरै फरक अनुपातमा संकलन देखिनुमा के विशिष्ठ परिवेश होला? संकलन दर सबैतिर सामान्यत एकै प्रकार हुनुपर्ने होइन? यती धेरै ठूलो अन्तर किन भइरहेको छ भन्दै मन्त्री डा. महतले विभाग प्रमुखहरुलाई प्रश्न गरे।
‘झन्डै ४४ प्रतिशत राजस्व ठूला करदाताबाट राजस्व आउँछ। गत वर्षको तुलनामा अहिले ठूला करदाताबाट पनि राजस्व कम संकलन भएको छ। यहाँ पनि समस्या देखियो। यसमा कहाँ त्रुटी भयो, त्यसको समीक्षा हुन जरुरी छ। तथ्यांकलाई तुलना गरेर व्याख्यात्मक विश्लेषण हुन जरुरी छ,’ उनले भने, ‘समस्या पहिचान हुनुपर्यो, समस्या आउने कारण यी हुन् भनेर विश्लेषणपछि आउने कार्यदिशा तय गर्न जरुरी छ।’
बैठकमा मन्त्री डा. महतले भने, ‘यदि हामीले विश्लेषणपछि नयाँ कार्यदिशा तय गर्न सकेनौं भने कर्मकाण्डी समीक्षा मात्र हुन्छ, नयाँ काम गर्न सक्दैनौं। आन्तरिक राजस्व कार्यालयहरुमा कुनैको राजस्व संकलनमा प्रगति भएको छैन भने कुनैमा सामान्य प्रगति भएको छ।’
यी कार्यालयका प्रमुखहरुले किन यस्तो भयो भन्ने कारण खोज्नुपर्छ। बदमासी भएको छ, दुरुपयोग भएको छ भने कारबाहीको सिफारिस गर्नुपर्छ। अप्ठ्यारोमा पनि राम्रो परिणाम जसले दिएको छ, उनीहरुको मूल्यांकन गर्ने पद्धतिलाई विकास गर्नुपर्छ। गरे पनि त्यस्तै, नगर्दा पनि त्यस्तै भयो भने त के अर्थ भयो?,’ उनले प्रश्न गरे।
‘पछिल्लो समयमा ठूला व्यवसायिक घराना त्यत्ति धेरै प्रभावित भएका छैनन्,’ डा. महतले भने, ‘अहिले साना व्यवसायी धेरै प्रभावित भएका छन्। त्यत्ति हुँदा पनि काठमाडौं उपत्यकामा किन राजस्व संकलनले लक्ष्यभन्दा कम उठ्छ?’
भ्याटमा नक्कली बिलको समस्या आइरहेको कुरा आइरहेकाे बताउँदै उनले यसाे गर्नु अपराध भएकाले यसमा गम्भीर रुपमा लिन आग्रह गरे।
