एजेन्सी। विश्वको प्रविधिको उद्गमस्थल अमेरिकाको सिलिकन भ्याली हो । त्यही स्थानमा रहेको सिलिकन भ्याली बैंक टाटपल्टेको छ। बैंकले शुक्रबार नै टाटपल्टेको घोषणा गरेको छ।
टाट पल्टिएसँगै फेडरल डिपोजिट इन्स्योरेन्स कर्पोरेशन ४० वर्ष पुरानो बैंकलाई नियन्त्रणमा लिएको छ।कर्पोरेसनले बैंक बन्द सम्पूर्ण निक्षेप लिएको छ। सिलिकन भ्याली अमेरिकाको १६ औं ठूलो बैंक हो।बैंक डुबे पनि दुई लाख ५० हजार डलरसम्मको निक्षेपको बिमा कम्पनीले फिर्ता दिने छ।
निक्षेपमा देखिएको संकटले अमेरिकामा वित्तीय संस्था धराशायी भएको यो दोस्रो ठूलो घटना हो। यसअघि सन् २००८ को वित्तीय संकटपछि वाशिंगटन म्युचुअल असफल भएको थियो। एक दशक भन्दाअघि वासिंङटन म्युचुअल ध्वस्त भएपछि वित्तीय संस्थाहरु असफल भएका थिए।
सन् १९८३ मा स्थापना भएको सिलिकन भ्याली बैंक लामो समयदेखि अमेरिकामा आइटी र क्रिप्टो कम्पनीलाई ऋण बढी दिने बैंकको रुपमा चिनिएको थियो।
क्रिप्टो फर्महरुलाई दिएको कर्जा र पछिल्लो समय बढेको ब्याजदर तथा क्रिप्टो बजारमा आएको संकटले बैंक डुब्ने स्थितिमा आएको हो।
बैंकले दुई खर्ब ९ अर्ब अमेरिकी डलर बराबरको ऋण दिएको छ। यस्तै बैंकमा एक खर्ब ७५ अर्ब अमेरिकी डलर बराबरको निक्षेप रहेको सञ्चार माध्यमहरुले जनाएका छन्।
बैंक टाटपल्टेकाले यसको तत्काल प्रभाव अमेरिकाको वित्तीय प्रणालीमा परेको थियो। बैंकसँग सम्बन्ध भएका केही नवप्रवर्तक (स्टार्टअप) हरूले आफ्ना कामदारहरूलाई भुक्तान गर्न नसकेपछि उनीहरुले हड्ताल गरेका छन्।
सिलिकन भ्याली बैंक गत वर्ष टेक्नोलोजी स्टकमा आएको गिरावट र मुद्रास्फीतिसँग लड्न ब्याजदर बढाउन केन्द्रीय बैंक फेडरल रिजर्भको आक्रामक योजनाले नराम्ररी प्रभावित भएको छ। बैंकले विगतका दुई वर्षमा अर्बौं डलरको ऋणपत्र खरिद गरेको थियो। यी लगानीहरू सामान्यतया सुरक्षित हुन्छन्। तर, ती लगानीहरूको मूल्य घट्यो।
किनभने तिनीहरूले आजको उच्च ब्याजदर वातावरणमा जारी गरेको बन्डले तिर्ने भन्दा कम ब्याजदर भुक्तान गरेका छन्। सामान्यतया यो कुनै समस्या होइन, किनभने बैंकहरूले तिनीहरूलाई लामो समयसम्म राख्छन्। उनीहरूले आपतकालीन अवस्थामा पनि बेच्नु पर्दैन।
अमेरिकी भेन्चर क्यापिटल कम्पनीहरूले सन् २०२१ मा ३ खर्ब ३० अर्ब डलर उठाएका थिए। यो रकम एक वर्ष अघिको रेकर्ड लगभग दोब्बर थियो। सिलिकनले आफ्नो भेन्चर क्यापिल ग्राहकहरुबाट १० औं अर्ब डलर लियो। त्यसपछि दरहरू स्थिर रहनेछ भन्ने विश्वासमा त्यो नगदलाई लामो समयको बन्डमा लगानी गर्यो। त्यसले यसले एउटा जाल सिर्जना गर्यो सिधै पासोमा पर्यो।
बैंकको कुल निक्षेप अघिल्लो १२ महिनामा ६२ अर्ब डलरबाट बढेर १ खर्ब २४ अर्ब डलर पुगेको ब्लूमबर्गले संकलन गरेको तथ्यांकले देखाएको छ।
तर, सिलिकन भ्यालीका ग्राहकहरू धेरै हदसम्म स्टार्टअपहरू र अन्य प्राविधिक केन्द्रित कम्पनी छन्। नगदको थप खाँचोमा पर्न थाल्यो। भेन्चर क्यापिटल कोष सुक्दै गइरहेको थियो भने कम्पनीहरूले नाफा नपुगेका व्यवसायहरूको लागि थप लगानी प्राप्त गर्न असफल भए। त्यसैले तिनीहरूको कोषहरु परिचालन गर्नुपर्यो।
प्रायः टेक स्टार्टअप केन्द्र रहेको सिलिकन भ्याली बैंकमा जम्मा गरियो। त्यसैले सिलिकन भ्यालीका ग्राहकहरूले आफ्नो निक्षेप निकाल्न थाले। सुरुमा त्यो ठूलो समस्या थिएन। निक्षेप झिक्ने क्रम बढेपछि यसलाई पूरा गर्न बैंकलाई आफ्नै सम्पत्तिहरू बेच्न दबाब बढ्यो।
सिलिकन भ्यालीका ग्राहकहरू ठूलो मात्रामा व्यवसायी छन्। तिनीहरूको निक्षेप २ लाख ५० हजार डलर भन्दा बढी भएको हुनाले तिनीहरू सम्भवतः बैंक टाटपल्टिने डरमा थिए। जुन निक्षेप बीमामा सरकारले लगाएको सीमा हो।
यसले घाटामा सामान्यतया सुरक्षित बन्डहरू बेच्न आवश्यक थियो। ती हानिहरू सिलिकन भ्याली बैंक समस्यामा पर्यो। बैंकले बाहिरका लगानीकर्ताहरूमार्फत थप पुँजी जुटाउने प्रयास गरे पनि भेट्न सकेन।
बैंक नियामकहरूले सिलिकन भ्याली बैंकको सम्पत्ति जफत गर्नु बाहेक बैंकमा रहेको सम्पत्ति र निक्षेपहरू जोगाउनको लागि अर्को विकल्प थिएन।
अब के हुन्छ?
सिलिकन भ्याली बैंकसँग दुईवटा ठूला समस्याहरू बाँकी छन्। चाँडै समाधान नगर्दा थप समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ। सबैभन्दा तत्काल समस्या सिलिकन भ्याली बैंकको ठूलो निक्षेप फिर्ता हो। संघीय सरकारले जम्मा साढे २ लाख डलरको मात्र बिमा गर्छ।
तर, त्यो स्तर भन्दा माथिको कुनै पनि कुरालाई बिमा नगरिएको मानिन्छ। संघीय निक्षेप बिमा निगमले सोमबार बिहान बिमा निक्षेप उपलब्ध हुने जनाएको छ। यद्यपि, सिलिकन भ्याली बैंकको धेरैजसो निक्षेपहरू बीमारहित छन्।
यसका ग्राहकहरू ठूलो मात्रामा स्टार्टअपहरू र धनी प्राविधिकहरु भएकाले बैंकको एक अद्वितीय विशेषता पनि हो। यस समयमा त्यो सबै पैसाले पुग्दैन र सम्भवतः व्यवस्थित प्रक्रियामा जारी गर्नुपर्ने हुन्छ। धेरै व्यवसायहरूले पेरोल र कार्यालय खर्चहरू पूरा गर्न कोषमा पहुँच प्राप्त गर्न हप्ताहरू पर्खन सक्दैनन्।
यसले कर्मचारीहरुले कम्पनीहरु छाड्ने अवस्था निम्त्याउन सक्छ। सामान्यतया बैंक नियामकहरूले असफल बैंकको सम्पत्ति लिनको लागि बलियो बैंक खोज्छ। यस अवस्थामा सिलिकन भ्यालीलाई लिन अर्को बैंक अगाडि बढेको छैन।
२००८ को अवस्थामा पर्कने संभावना कम छ। सिलिकन भ्याली बैंक ठूलो छ। यसले अर्थतन्त्रको विशेष भागसँग धेरै काम गरेको छ। टेक्नोलोजी स्टार्टअप वल्र्डमा बाँकी रहेको पैसा छिट्टै रिलिज गर्न नसके आर्थिक तरंगको प्रभाव पर्न सक्छ।
-1732541848.jpg)
