ताप्लेजुङ। पर्याप्त वर्षा नहुँदा नगदेबालीका रूपमा रहेको अलैंचीका बोट सुक्न थालेका छन्। ताप्लेजुङका ग्रामीण क्षेत्रमा लगाइएको अलैंची खेती सुक्न थालेपछि किसान चिन्तित बनेका छन् । यस वर्ष पर्याप्त वर्षा नहुँदा र लामो समय खडेरी परेका कारण अलैँचीका बोट सुक्न थालेका किसानले बताएका छन्।
सिरीजङ्घा गाउँपालिका–७ खेवाङका गङ्गाराम भट्टराईले यस वर्ष पाइप तथा कुलोबाट समेत सिँचाइ गर्न नसकिएको बताए। उनले भने, “पाइप र कुलोबाट गरिएको सिँचाइले अलैंचीलाई पर्याप्त पानी पुगेन । आकाशको पानीले बोट फस्टाउने र उत्पादन वृद्धि हुन्छ।”
फक्ताङलुङ गाउँपालिकाको तापेथोक बगरका किसानले पनि अलैंचीका बोट सुक्न थालेका बताएका छन्। खोला तथा खोल्साको पानी अलैंची बगानमा लगाए पनि अलैंचीखेतीलाई पर्याप्त नभएको उनीहरूले बताएका छन् ।
लामो समय खडेरी परेकाले अलैंचीमा रोग कीराको समेत प्रकोप बढ्ने अलैंची व्यवसायी बालमणि बरालले बताए। रोग कीराले सिँचाइको अभावमा कमजोर बनेका बोटलाई सजिलै आक्रमण गर्ने र यसबाट क्षति पुग्ने उनको भनाइ छ।
ताप्लेजुङमा करिब तीन हजार सात सय हेक्टर क्षेत्रफलमा अलैंचीखेती हुने गरेको छ। केही दिनअघि फाट्टफुट्ट वर्षा भए पनि अलैंचीका लागि पर्याप्त नभएको किसानले बताएका छन्।
लामो समयपछि फाट्टफुट्ट वर्षा भएर पुनः चर्को घाम लाग्दा अलैंचीलाई झन् असर हुने गरेको उनीहरूले बताए । खडेरीले बोट नै सुकेपछि अलैँची उत्पादन घट्ने भएकाले किसान चिन्तामा छन् । भनेजस्तो मूल्य नपाइरहेका बेला उत्पादनसमेत घटेमा समस्या हुने सिरीजङ्घाका किसान लक्ष्मण अधिकारीले बताए।
“पछिल्लो समय भनेजस्तो मूल्य छैन, अलैंची खेतीमा ठूलो लगानी छ, त्यसमाथि यसपटकको खडेरीले अलैँचीखेतीलाई क्षति पुग्यो, उत्पादन घट्ला भन्ने छ, यसले अलैंचीमा निर्भर रहेका किसानलाई समस्या हुन्छ”, उनले भने।
हिमाली तथा पहाडी जिल्लाका किसानले अलैंचीलाई मुख्य आयस्रोतका रूपमा लिने गरेका छन्। केही वर्षअघि अलैँचीको मूल्य बढ्दा धेरैले खेतबारी नै मासेर अलैंचीखेती गर्दै आएका छन् ।
तिमन (४० किलो)को मूल्य १ लाख बढी भएका समयमा ग्रामीण क्षेत्रका किसानले खेतबारी मासेरै अलैँचीखेती लगाएका हुन्। हाल अलैंची प्रतिमन ३४ हजारका दरले कारोबार भइरहेको व्यवसायी बालमणि बरालले बताए। यहाँ उत्पादित अलैंची झापाको विर्तामोड हुँदै भारत निर्यात हुने गरेको छ।
भारतबाहेकका तेस्रो मुलुकमा सिधैं निर्यात नहुँदा अलैँचीको मूल्य भारतीय व्यापारीकै हातमा हुने किसान र व्यवसायी बताउँछन् । सरकारले उत्पादन र निर्यातका लागि प्रभावकारी नीति नबनाएकाले पनि आफूहरू मारमा परेको किसानले गुनासो गर्ने गरेका छन् ।
अर्कातर्फ नेपालमै अलैंची प्रशोधन गरेर बजारीकरण गर्ने वातावरण बन्नुपर्ने आवश्यकता भएको पनि उनीहरूको भनाइ छ। भारतमा मात्रै नभई अन्य मुलुकमा समेत बजार खोजेर सिधै निर्यातको बातावरण बनेमा मूल्यमा सुधार आउन सक्ने व्यवसायी बताउँछन् । रासस
