काठमाडौं। नेपालमा रहेका कफीका जातबारे गरिएको कफी जिनोटाइप डिएनए सिक्वेन्सिङ अध्ययन प्रतिवेदन सार्वजनिक गरिएकाे छ।
युरोपियन युनियनको सहयोगमा सञ्चालन भएको इयु नेपाल व्यापार तथा लगानी कार्यक्रममार्फत अन्तर्राष्ट्रय व्यापार केन्द्रको प्राविधिक सहयोगमा गरिएकाे अध्ययन साेमबार एक कार्यक्रमका बीच सार्वजनिक गरिएकाे हाे।
उत्तम कफीको जात पहिचान गरी नेपालको कफीको उत्पादकत्व तथा जलवायु परिवर्तन अनुकूलनमा सुधार ल्याउन सहयोग गर्ने उद्देश्यले उक्त अध्ययन गरिएकाे थिया।
वातावरण , कफी खेती , कफी भित्र्याए पछिका अभ्यासहरू तथा कफीका आणुवांशिक वा जातीय भिन्नताले कफीका बोटको उत्पादकत्व, जलवायु परिवर्तन अनुकुलनमा प्रभाव पार्ने क्षमता तथा कार्वन फुटप्रिन्ट नियन्त्रण मलखादको प्रयोग प्रभावकारिता तथा तयारी कफी कपको गुणस्तर निर्णारण गर्छ ।
नेपाल बर्बोन कफीको देश भएको निर्क्योल गर्दै प्रतिवेदनले एकै किसिमको आणुवांशिक पृष्ठभूमिको कफीको जातमा मात्र भरपर्दा आउनसक्ने जोखिम न्यूनीकरण गर्न नेपालले आणुवांशिक भूपरिदृश्यमा विविधता ल्याउनुपर्ने सुझाव दिएको छ। अनुसन्धानको क्रममा देशका १३ वटा कफी नर्सरीबाट २६ जातका कफीको १०४ वटा नमुना संकलन गरिएका थियाे।
नेपालमा रहेका कफीका जातहरूबारे राम्रोसँग बुझ्न तथा उच्च सम्भावना भएको कफी जातिको छनौट, कलमी तथा क्लनिङमा सुधारका उपायहरूको खोजीमा अध्ययन सहयोगी भएको बताइएकाे छ।
किसानहरूलाई कफीका विरूवाहरू वितरण गरिरहेका सारकारी तथा निजी नर्सरीहरूबाट अध्ययनका लागि नमुना विरूवाहरू संकलन गरिएका थिए। यस अनुसन्धानले समेटेकामध्ये ७० प्रतिशत नमुना बोर्बोन आणुवांशिक पृष्ठभूमिका रहेको र निजी नर्सरीबाट संकलन गरिकामध्ये ९८ प्रतिशत बोर्बोन आणवांशिक पृष्ठभूमि रहेको देखिएको छ।
‘बोर्बोन जात जलवायु उत्थानशील रहेको र साना किसानका लागि अनुकूल रहेकाले यस जातिकै आणुवांशिक एकरूपता नेपालका लागि फाइदाजनक भए पनि यस जातका कफी छिटो कुहिने खालको भएकाले नेपालका लागि यो ठूलो जोखिम पनि हो,’ प्रतिवेदनमा भनिएकाे छ ‘ठूलोमात्रामा बोर्बोन कफीमा भरपर्दा कुहिने रोगको महामारी निम्तिन सक्छ जुन अघिल्लो दशकमा ल्याटिन अमेरिकामा देखिएको थियो।’ यो प्रतिवेदनले सरकारी नर्सरीहरूले आणुवांशिक विविधता काम गरिरहेको देखाएको छ।
अध्ययनको क्रममा संकलन गरिएका नमुनाहरूमध्ये ८० प्रतिशत परम्परागत अरेविका जातका भेटिएका थिए। कूल नमुनाहरूमध्ये ७१ प्रतिशत बोर्बोन जात, १६ प्रतिशत इन्ट्रोग्रेस्ड (मिश्रित) जात र तीन प्रतिशत इथियोपियिन पृष्ठभूमिका थिए।
यो अनुसन्धान नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषदअन्तर्गतको कफी अनुसन्धान केन्द्रको सहकार्यमा गरिएको हो। कफीका सरोकारवाला समूह तथा निकायलाई नेपालमा कफीका जात र उत्पादन, उत्पादकत्व, गुणस्तर, रोजाइ, प्रवर्द्धनात्मक उपायहरू तथा रणनीतिहरूमा यिनीहरूको प्रभावबारे जानकारी दिन यस प्रतिवेदन संप्रेषण कार्यक्रमको आयोजना गरिएको हो।
नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद (नार्क) वरिष्ठ वैज्ञानिक जीतनारायण चौधरीले नेपालमा किसानले स्थानीयस्तरमै कफीको आफ्नै तरिकाले स्थानीय रूपमा नाम दिएको र आधिकारीक रूपमा कफीको जातको नामकारण नभएको अवस्थामा नेपालमा उपलव्ध भएका कफीका आणुवांशिक जातबारे पहिचान गर्न यो अनुसन्धान गरिएको बताए।
उक्त अवसरमा युरोपियन युनियनको इयु नेपाल टिआइपिका कार्यक्रम संयोजक डा. विदुर घिमिरेले कार्यक्रमले नेपालको व्यापार क्षमता अभिवृद्धिमा गरेको सहयोगबारे चर्चा गरेका थिए। कार्यक्रममा कृषि तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्रालय, राष्ट्रिय चिया तथा कफी विकास बोर्ड, नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद, कृषि तथा वन विश्व विद्यालय तथा नेपाल कफी उत्पादक संघ लगायत कफी क्षेत्रका प्रमुख सरोकारवाला निकायको उपस्थिति थियो।
इयु टिआइपीका बारेमा
इयुको आर्थिक सहयोगमा संचालिन चार वर्षे इयु नेपाल व्यापार तथा लगानी कार्यक्रम (टिआइपी) सन् २०२० फेब्रुअरीमा भएको हो र यसले व्यापार तथा क्षेत्रिय एवं विश्व मूल्य श्रंखलामा सहभागिता बढाएर नेपाल सरकारलाई दिगो तथा समावेशी आर्थिक वृद्धि हासिल गर्न एवं गरिबी घटाउन नेपाल सरकारलाई सहयोग गर्छ। अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार केन्द्र (आइटिसी) द्धारा कार्यान्वयन भइरहेको यस परियोजनाले नेपालको कफी तथा पस्मिनाको मूल्य श्रृंखलाको दिगो तथा समावेशी विकासका लागि निर्यात केन्द्रित भइ सहयोग गर्छ।
-1717671934-1727242094.jpg)
