एजेन्सी । फाइभजी एयरवेभ्सका लागि भारतको सबैभन्दा ठूलो लिलामी ७ दिनपछि समाप्त भएको छ । सम्भावित रूपमा एसियाका दुई धनी व्यक्तिहरू गौतम अडानी र मुकेश अम्बानीबीच भारतको डिजिटल भविष्यमा सर्वोच्चताको लडाइँका लागि चरण सेट गर्दै छ ।
लिलामीमा कुल ७२ गिगाहर्ज स्पेक्ट्रम ब्लकमा थियो । भारतका दूरसञ्चारमन्त्री अश्विनी वैष्णवले प्रस्तावमा रहेको ७१ प्रतिशत बिक्री भएको बताए ।
सरकारले हालका तीन खेलाडी अम्बानीको रिलायन्स जियो, भोडाफोन आइडिया, भारती एयरटेल र चौथो, नयाँ प्रवेशकर्ता अदानी डाटा नेटवर्कबाट करिब १९ अर्ब डलरको प्रस्ताव आएको छ ।
जब रिलायन्स जियो सबैभन्दा ठूलो बोलीकर्ताका रूपमा उभियो । ११ अर्ब डलरको स्पेक्ट्रम किन्न अडानी समूहले मात्र १ करोड १० लाख डलर खर्च गर्यो । बाँकी बोलपत्रहरू भारती एयरटेल र भोडाफोन आइडियाबाट आएका थिए ।
जबकि भारती एयरटेल र रिलायन्स जियोले प्रतिस्पर्धामा भाग लिए नगदको अभावमा परेको भोडाफोन आइडियाले प्राथमिकता क्षेत्रहरूमा मात्र खर्च गर्यो ।
रिलायन्स जीओले एक विज्ञप्तिमा भन्यो, ‘जियो यसको राष्ट्रव्यापी फाइबरको उपस्थितिको कारण टेक्नोलोजी इकोसिस्टममा बलियो विश्वव्यापी साझेदारीको कारण छोटो अवधिमा फाइभजी रोलआउटका लागि पूर्णरूपमा तयार भएको छ ।’
अदानी समूहले निजी स्पेक्ट्रममा बोली लगायो जुन विशेष क्षेत्रहरू जस्तै बन्दरगाह वा एयरपोर्टहरूमा पहुँचयोग्य हुनेछ । एक क्षेत्र जसमा कम्पनीले पहिले नै ठूलो लगानी गरिसकेको छ । अम्बानीको रिलायन्स जियो अब भारतको इन्टरनेट बजारमा परिचित नाम हो ।
अदानी एक अचम्मका लगानीकर्ता हुन उनले बन्दरगाह, एयरपोर्ट र शक्तिमा फैलिएको फराकिलो व्यवसायलाई नियन्त्रण गर्छन् । हालै मात्र बिल गेट्सलाई विस्थापन गरेर अदानी विश्वको चौथो धनी व्यक्ति बन्न सफल भएका छन् । उनको खुदसम्पत्ति बढेर १ खर्ब १२ अर्ब डलरभन्दा बढी छ ।
अदानी समूहले निजी स्पेक्ट्रमभन्दा बाहिरको फराकिलो बजारमा प्रतिस्पर्धा गर्न इच्छुक नभएको बताए पनि विश्लेषकहरूका अनुसार यो दिशातर्फको उनको पहिलो कदम मात्र हुन सक्छ ।
हामी विश्वास गर्छौं यदि अदानी समूहले आगामी लिलामीमा स्पेक्ट्रम खरिद गरेमा यसले सम्भावित रूपमा प्रतिस्पर्धा बढाउन सक्छ । अदानी समूहका लागि समयसँगै उपभोक्ता मोबाइल सेवाहरूमा विस्तार गर्न ढोका खोल्ने गोल्डम्यान साक्सले भनेको छ ।
यो कदमले भोडाफोन आइडिया र भारती एयरटेललाई चकित बनाउनेछ । दुई टेलिकम कम्पनीहरू अझै पनि रिलायन्स जीओद्वारा सुरु गरिएको ट्यारिफ युद्धबाट प्रभावित भएका छन् । जब यसले मूल्यहरू घटाएको छ ।
अब, उनीहरूले अर्को अर्बपतिबाट थप प्रतिस्पर्धाको सम्भावनाको सामना गरिरहेका छन् । अम्बानीका लागि यो एक प्रतिद्वन्द्वीसँग अप्रत्याशित सामना हो जसले अहिलेसम्म आफ्नो मैदानको रूपमा हेरिएको कुरालाई स्पष्ट पारेको छ ।
भारतमा फाइभजीको परिचयले सेकेन्डमा भिडियो डाउनलोड गर्न र क्लाउड कम्प्युटिङ टेक्नोलोजीहरूमार्फत उन्नत जडान गरिएका उपकरणहरूको प्रयोगलाई सक्षम पार्दै उच्च गतिको इन्टरनेटको नयाँ युगको सुरुवात गर्ने सम्भावना छ ।
प्रस्तावमा उच्च गतिको साथ, भारतीय दूरसञ्चार कम्पनीहरूले फाइभजीका लागि उच्च मूल्यहरू चार्ज गर्नबाट लाभान्वित हुने अपेक्षा गरिएको छ । तिनीहरूले अहिलेसम्म टुजी थ्रीजी योजनाहरूको तुलनामा फोरजी योजनाहरूका लागि बढी चार्ज गरेका छन् ।
नोमुराको नोटअनुसार, फाइभजी ट्यारिफ योजनाहरूले टेलिकम कम्पनीहरूका लागि उच्च राजस्व प्राप्त गर्नेछ ।
तर, भारतले बिस्तारै टेलिकम सेवालाई फाइभजीमा लैजाँदै छ । तथ्य यो हो कि भारतको समग्र स्मार्टफोन आधारको ७ प्रतिशत मात्र फाइभजी छ । तर, लिलामीबाट प्राप्त हुने कीर्तिमानी रकम सन् २०१० यता सबैभन्दा उच्च हो ।
यसले भारतको वित्तीय घाटा राजस्व र व्ययबीचको अन्तर ६.४ प्रतिशतमा पुग्ने अपेक्षा गरिएको समयमा सरकारको वित्तलाई जोड्न मद्दत गर्नेछ ।विश्लेषकहरूले अनुमान गरेका छन् कि भारतको दूरसञ्चार विभागले आगामी २० वर्षमा १.६ अर्ब डलर अग्रिम रकम प्राप्त गर्नेछ ।
‘सरकारले अगस्टसम्ममा एयरवेभहरू छुट्याउने र यस वर्षको अक्टोबरको सुरुमा फाइभजी सेवाहरू सुरु गर्ने अपेक्षा गरिएको छ । एक वर्षभित्रमा हामीले देशमा फाइभजीको राम्रो रोलआउट गर्नुपर्छ,’ मन्त्री वैष्णवले भने ।
