काठमाडौं । चालू आर्थिक वर्षको ९ महिनामा एनआईसी एसिया बैंकमाथि ३ सयभन्दा बढी उजुरी परेपछि केन्द्रीय बैंकले छानविन सुरु गरेको छ । अनाहकमै ऋणीको सम्पत्ति हड्प्न खोजेकोदेखि मनलाग्दी ब्याज लिन थालेका जस्ता कैयौं उजुरी परेपछि एनआईसी एसिया बैंकमाथि अनुसन्धान सुरु गरिएको केन्द्रीय बैकले जनाएको छ ।
शक्तिको आडमा बैंकले ऋणीलाई अनावश्यक दुख दिएको, केन्द्रीय बैंकमा बारम्बार उजुरी हाल्दा पनि कुनै सुनुवाई नभएको, राष्ट्र बैंकलाई नै मिलाएर राखेको जस्ता आरोप खेपेको केन्द्रीय बैंकले अहिले भने अनुुसन्धान सुरु गरेको हो ।
बैंकले एक वर्षका लागि सेयर लोन बनाउने, त्यहाँबाट कमिसन लिने र दुई महिनापछि उक्त लोन नै हटाउने, एउटा दररेटमा ऋणीलाई कर्जा प्रवाह गर्ने र बीचमै मनलाग्दी रुपमा ब्याजदर बढाउने र नदिरेमा सम्पत्ति लिलामी गर्नेसम्मका हर्कत गरेपछि केन्द्रीय बैंकले बाध्य भएर अनुसन्धान सुरु गरेको हो ।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाले पालना गर्नुपर्ने न्यूनतम नियम पनि पालना नगर्दा पनि केन्द्रीय बैंक मौन बसेको थियो । तर, चौतर्फी दबाब बढेपछि अहिले एनआईसी एसियामाथि परेको उजुरीको पोखो खोलेको हो ।
एनआईसी एसिया बैंकका कर्मचारीका अनुसार प्रत्येक दुई महिनामा हरेक ब्रान्चका सम्पूर्ण कर्मचारी परिवर्तन गर्ने नीति अख्तियार गरेको छ । ऋणीसँग कर्जा प्रवाह गर्ने कर्मचारीको कुनै सम्बन्ध नहोस् भनेर यसो गर्न थालिएको स्रोतको भनाइ छ ।
ऋणी र ब्रान्च म्यानेजर तथा कर्मचारीबीच सम्बन्ध हुनै नदिने व्यवस्थापकीय निर्देशन छ । त्यही भएर एउटा हाकिम हुँदा एउटा रेटमा ऋण लिइएको हुन्छ । त्यसको दुई महिनापछि उक्त ऋणको ब्याज मनलाग्दी रुपमा बढाइसकेको हुन्छ ।
बैंकमा ऋणी बुझ्न जादा जुन व्यक्तिगँग नेगोसिएसन गरेर ऋण लिएको हुन्छ, त्यो त्यहाँ हुँदैन । नयाँ आएको ब्रान्च म्यानेजरलाई कुरा गर्यो भने माथिबाटै यस्तो गरिएको हो । हाम्रो केही लाग्दैन भन्ने जवाफ दिने गरेको एक ऋणीले बताए ।
बैंक तथा वित्तीय क्षेत्रमा मात्रै होइन्, व्यवसायी वित्तमै एनआईसी एसिया बैंकलाई नराम्रो दृष्टिकोणबाट हेरिने गरिन्छ । कतिपय व्यवसायीले एनआइसी एसिया बैंकले जे गरे पनि कुनै केन्द्रीय बैंकबाट कुनै पनि कारबाही नहुने समेत भन्न थालेका छन् ।
बारम्बार उजुरी दिँदा पनि केन्द्रीय बैंकबाट कुनै सुनुवाइ नभएपछि उनीहरुले त्यस्तो निश्कर्ष निकालेका हुन् । एनआईसी एसियाले ऋण दिँदै खराब नियत राख्ने गरेकाले ठूलो व्यवसायीले ऋण लिन छाडेका छन् ।
बैंकले डिपोजिटमा आकर्षक ब्याजदर सार्वजनिक गरेर निक्षेप संकलन गर्ने र ग्राहकलाई थाहै नदिई उक्त स्किम बन्द गर्ने समेत गरेको छ । केही समय अघि गीतकार राजेन्द्र थापाले सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमा स्टाटस लाग्दै भने ‘होसियार एनआईसी एसियाका ग्राहक । ब्याजमा कसरी ठगिरहेका छ ? तपाईँलाई फकारएर केही वर्ष सबैभन्दा बढी ब्याज दिने भनि खोलिएको साबिक सुलभको ब्याज हाल घटेर २.५ प्रतिशतमा छ । आज छलफल गर्दा मलाई भने सहज बचतमा ३.५ प्रतिशत ब्याज दिएका छौं । कि नयाँ खाता खोल्नुस्, सहज बचतमा कि निवेदन दिएर सुलभलाई सहजमा परिणत गर्नुस्, ३.५ प्रतिशत दिन्छौ । तर, धेरै ग्राहकलाई थाहा नहुन सक्छ ।
त्यसका अलवा बैंकले आफूखुसी प्रिमियम जोडेर ब्याजदर तोक्ने गरेको पनि छ । एनआईसी एसियाले ९ प्रतिशतसम्म प्रिमियम जोड्दा समेत नियमक निकाय मौन बसेको थियो । एनआईसी एसियाको ज्यादति विरुद्ध यस अघि नै उजुरी पर्दा पनि केन्द्रीय बैंकले केही गरेको थिएन ।
एनआईसी एसिया बैंकको व्यवस्थापन तथा सञ्चालकलाई ऋणीको सम्पत्ति राम्रो लागेको अवस्थामा जसरी पनि उक्त सम्पत्ति हड्प्ने दाउ हुन्छ । यसैगरी देशका विभिन्न ठाउँमा बैंकले असल ऋणीको सम्पत्ति हड्पेको उजुरी पनि केन्द्रीय बैंकमा परेको छ ।
खासगरी, राष्ट्रबैंकभित्र विशाल ग्रुप र एनआईसी एसिया बैंकमा कार्यरत अर्जुन खनियाको पहुँच र प्रभाव राम्रो छ । त्यही प्रभावका आधारमा बैंकले ऋणीमाथि मनमौजी शासन चलाएको कतिपयहरुको बुझाइ छ ।
एनआईसीको हर्कतपछि प्रिमियम तोक्दै केन्द्रीय बैंक, एनआईसीलाई उन्मुत्ति दिन चलखेल
खासगरी एनआईसी एसिया बैंकले ब्याजमा आफूखुसी प्रिमियम थपेर ऋणीमाथि अतिरिक्त आर्थिक भार बोकाएपछि केन्द्रीय बैंकले प्रिमियमको सीमा तोक्ने तयारी गरेको छ । यद्यपि, कति प्रतिशत प्रिमियम तोक्ने भन्ने टुंगो लागिसकेको छैन् ।
एनआईसी एसिया बैंकसँग ठूला ऋणीहरुले ऋण लिन छाडेपछि साना तथा मझौला उद्यमीमा अत्यधिक कर्जा प्रवाह गर्ने र उनीहरुसँग जति प्रिमियम लिए पनि हुन्छ भन्ने मनशायबाट बैंकको व्यवस्थापन ग्रसित छ । अहिले साना व्यवसायीसँग १० प्रतिशतसम्म प्रिमियम लिएको पनि केन्द्रीय बैंकमा उजुरी छ ।
